بزرگنمايي:

آریا جوان - سواد زندگی /با شناخت تله های زندگی، می توانید سلامت خود را افزایش دهید و از یک ذهن آرام برخوردار شوید.شاید برای شما خیلی پیش آمده باشد، که بدون هیج دلیلی و با اولین دیدار حس بد یا خوبی به شخصی پیدا می کنید.یا این که نسبت به یک اتفاق بلافاصله قضاوت خاصی می کنید. این قضاوت ها ، یا بی هیچ دلیلی احساس مثبت یا منفی پیدا کردن نسبت به شخصی در قالب طرحواره یا تله های زندگی دسته بندی و تعریف می شوند.
در ادامه شما را با طرحواره هایی آشنا می کنیم، که از آنها با عنوان تله های زندگی یاد می کنیم.
5 طرحواره یا تله زندگی 
طرحواره رها شدگی
 طرحواره بی اعتمادی
طرحواره محرومیت هیجانی

طرحواره نقص و شرم
 طرحواره انزوای اجتماعی
به هر حال، با شناخت طرحوارها و یا تله های زندگی تان، بهتر می توانید از یک رفتار سازگارانه تر برخوردار باشید.
طرحواره چیست؟
طرحواره ها عینک هایی هستند که در دوران کودکی به وسیله تجربیات محیطی، نوع برخورد خانواده اولیه و سبک هیجانی در ذهن ما شکل می گیرند.
ما در سال های بعدی زندگی اتفاقات محیطی و رفتارهای دیگر رو با این عینک می بینیم.
حال به این فکر کنید که، شاید این عینک پر از خط و خش یا تیره باشد و دید درستی از مسائل به ما ندهد.
این عینک طرحواره ای ناسازگار است؛ یعنی قالبی از تفکر که باعث عدم ناسازگاری شما با شرایط می شود و مشکلاتی را در مسیر زندگی برای شما به وجود می آورد.
حتما برای شما هم پیش آمده که زمانی با دیدن فردی بدون اینکه بشناسیدش حس بد یا خوب به او دارید. یا زمانی که سخت خشمگین می شوید یا خیلی زود قضاوت می کنید.
این ها چند نمونه از مثال هایی اندکه مفهوم طرحواره ناسازگار را روشن می کنند.
17 طرحواره ناسازگار اولیه
تقریبا همه ی افراد با نسبت های مختلف این طرحواره ها یا تله ها را دارند. به این طرحواره ها تله های زندگی هم می گویند.
همانطور که از اسمش پیداست اگر تله سطحی باشد می شود به راحتی از آن عبور کرد اما تله ها یا طرحواره های عمیق باعث از بین رفتن سلامت روان، اختلالات شخصیت یا آسیب می شوند.
این طرحواره ها چگونه در ما شکل می گیرند؟
اکثر این قالب های شناختی در سنین کودکی و نوجوانی به وجود می آیند و رفتارهای والدین در شکل گیری رفتارهای مثبت و منفی بسبار تاثیر گذارند.
انسان ها با توجه به محیطی که در آن شکل می گیرند، در موضوعات مختلف طرحواره های مختلفی خواهند داشت.
همچنین کودکان در زمان تولد با یکدیگر متفاوت هستند؛ حتما دیده اید نوزادی که سخت غذا می خورد، گریه می کند یا بی قراری دارد.
در مقابل نوزادی که آرام و خوش خلق است.
تفاوت های دوران کودکی به والدین آگاه راهنمایی هایی می دهند. کودکان نیازهای متفاوتی دارند و رفتارهای مشابه کودکان مزیت محسوب نمی شود.
پس سبک هیجانی و خلقی کودک، به اضافه ی محیطی که خانواده برایش می سازد و رفتارهایش را شکل می دهد، شکل دهنده طرحواره ها در ذهن کودک هستند.
برای مثال کودکی که در محیطی با عشق و ثبات زندگی می کرده در بزرگسالی احساس رها شدگی نخواهد داشت.
این کودک روابط عاطفی سالمی دارد.
اما والدین بی عاطفه کودکانی را تربیت می کنند که احساس می کنند کسی دوست شان ندارد و در این دنیا طرد و رها شده اند.
1- طرحواره ناسازگار احساس طرد و رها شدگی
فرد با این طرحواره حس می کند دیگران نمی توانند نیازهای عاطفی اش را ارضا و تشویق اش کنند.
این افراد از لحاظ هیجانی، بی ثباتند و ناگهان خیلی زود بهم می ریزند و عصبانی می شوند، که ریشه اش دقیقا در زمان کودکی و بی توجهی به نیازهای آنهاست.
2- طرحواره بی اعتمادی
این افراد دنیا رو جای ناامنی می ببیند و فکر می کنند دیگران می خواهند به آن ها ضربه بزنند، دروغ گو و سودجو هستند.
این تفکرات علاوه بر اینکه ریشه اختلالاتی مانند پارانویا است ،منجر به واکنش های پیشگیری در فرد می شود. مثلا من اعتماد نمی کنم که ضربه نخورم.
3- محرومیت هیجانی
 فرد حس می کند کسی را در این دنیا برای درک شدن و حمایت شدن ندارد و خیلی تنهاست، این افراد هرچی در رابطه محبت ببیند، با کوچک ترین رفتاری که بوی بی محبتی داشته باشد، بهم می ریزند و احساس تنهایی و بی کسی می کنند.
4- نقص و شرم
احساس اینکه من آدم بی ارزشی هستم و اونقدر زیبا و دوست داشتنی نیستم؛ این احساسات در فرد منجر به خشم و حس سرخوردگی می شود.
5- احساس انزوای اجتماعی
احساس اینکه فرد با دیگران متفاوت است و به این جامعه و دیگران تعلق ندارد.
این تله یا طرحواره از مقایسه های بی جا و تحقیر کودک شکل می گیرد.
6- خود گردانی مختل
والدینی که بیش از حد از فرزندحمایت می کنند یا برعکس آنها را به حال خودشون رها می کنند.
در فرزندان طرحواره های خودگردانی به معنای مختل شدن استقلال به همین سبب ایجاد می شود.
این افراد احساس وابستگی بیش از حد یا بی کفایتی در کارهای روزانه دارند و باید به طور دائم، حمایت یک نفر رو در زندگی داشته باشند.
7- وابستگی و بی کفایتی
والدین بسیار حمایت گر فرزندانی رو تربیت می کنند که حس می کنن بدون انها نمی تونند هیچ کاری انجام دهند و این شاید در سنین کودکی ایرادی نداشته باشد، اما با افزایش سن باعث درماندگی، وابستگی و بی کفایتی در فرد می شود.
8- آسیب پذیری
ایمنی پایین در بیماری ها، هیجانات و سانحه ها ؛, ترس از سقوط آسانسور و هواپیما فکر کردن به بیماری ها و ترس از فعال شدن آن ها از عوارض این طرحواره است. این طرحواره در فرد استرس و اضطراب ایجالد می کند.
9- خود تحول نیافته
افرادی که وابستگی و تعلقات خیلی نزدیک خصوصا به والدین دارند. فردیت خود را از دست می دهند.
استقلال و هویت مستقل این افراد زیر سوال است.
10- شکست
فرد با این طرحواره خودش را کوچک می بیند و احساس شکست می کند؛ احساس اینکه من در مقابل هم سن و سالانم دیوانه، بی استعداد و نالایق هستم که عموم این صداها از سنین کم و با توجه به رفتارها و گفتار پدر و مادر شکل می گیرد.
11- طرحواره خویشتن داری ناکافی
مشکل در خویشتن داری و تحمل کردن ناکامی ها دارند و این افراد درد یا شکست را تحمل نمی کنند و واکنش های هیجانی یا تکانشی مانند خشم یا پرخاش دارند.
12- طرحواره ایثار
تمرکز افراطی بر نیازهای دیگران و مهم تر دانستن نیازهای آن ها؛ این افراد، اگر به نیازهای خودشون توجه کنند و وقت کافی برای دیگران نگذارند، احساس گناه می کنند و حس می کنند به دیگران آسیب می زنند.
13- طرحواره جلب توجه
این ها زمانی احساس ارزش می کنند که تایید دیگران را داشته باشند و انقدر تایید دیگران مهم است، که نیازهای خودشان در الویت دوم قرار می گیرند.
14- گوش به زندگی بیش از حد
برخی از والدین، رفتاری سرد و خشن با کودک دارند و فرزندان این خانواده ها، کودکی اند که با سخت گیری تربیت می شوند.
این کودکان سال های اولیه لذت بخشی نداشتند و به جای اینکه در حال شادی و تفریح کردن باشند یاد گرفتند که در حالت گوش به زندگی و ترس به سر ببرند.
15- طرحواره بازداری هیجانی
این افراد، احساسات خودشان را در روابط نشان نمی دهند، زیرا هراس دارند که طرد شوند.
احساساتی مانند خوشحالی، برانگیختگی جنسی، محبت در این افراد سرکوب می شود.
16-معیارهای سرسختانه
خانواده هایی که قضاوت گر و عیب جو هستند، فرزندانی را با این طرحواره تربیت می کنند؛این افراد بلند پروازند و سعی می کنند برای جلوگیری از انتقاد، تلاش زیادی داشته باشند.
17-طرحواره تنبیه
اعتقاد به اینکه، یه اشتباه شدیدا باید تنبیه بشود و چه من باشم و چه فرد دیگه ای؛ این افراد شرایط رو نادیده می گیرند و همدلی نمی کنند، قضاوتگر هستند و به سختی می توانند از اشتباهات خود یا دیگران بگذرند.