بزرگنمايي:
آریا جوان - مهر / فیلم و سریال‌های نمایش‌های خانگی اگر متناسب با سن، روحیات و نیاز اعضای خانواده انتخاب نشوند آسیب‌های روانی زیادی را به مخاطب وارد می‌کنند.
حدود یک دهه است که نمایش خانگی راه خود را به خانه ایرانی‌ها باز کرده است اما هیچ‌گاه مانند آنچه امروزه شاهد آن هستیم، وابستگی و جذابیت برای خانواده به‌همراه نداشته است.
نمایش‌های خانگی در کنار بازی‌های رایانه‌ای اگر متناسب با سن، روحیات و نیاز اعضای خانواده انتخاب شود و میزان استفاده از آن مدیریت شده باشد می‌تواند برای آنها نتایج بسیار مثبتی داشته باشد، اما به‌طور معمول این اتفاق نمی‌افتد و بی‌توجهی بعضی والدین به محتوای فیلم‌ها باعث شده تا آسیب‌های روانی زیاد و جبران‌ناپذیری در کمین کودکان و نوجوانان باشد.
نمایش آسان خشونت، تبلیغات مصرف بی رویه دخانیات و الکل و همچنین نمایش صحنه‌های خشونت و قتل باعث انحراف کودکان خواهد شد. در این بین، نقش والدین و ضرورت توجه و نظارت‌شان بسیار پررنگ است و نباید از آن غفلت شود.
در همین راستا با ابوالقاسم عیسی‌مراد روانشناس بالینی و روانشناس اجتماعی گفتگو کردیم که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.
عیسی‌مراد گفت: به صورت کلی هر اثری که به صورت صوتی یا تصویری تولید می‌شود، اگر مطالب خشونت‌آمیز در آن اثر وجود داشته باشد برای تمام افراد ضرر داشته و روی روان آنان تأثیرات منفی می‌گذارد، اما تأثیرات منفی روی کودکان و بانوان به مراتب بیشتر خواهد بود. متأسفانه خیلی وقت‌ها فیلم سازان به پیام نهفته در یک فیلم و اثرات مخرب آن روی ذهن کودکان و نوجوانان توجهی ندارند.
وی ادامه داد: کارتون‌ها و یک سری فیلم‌ها که توأم با رفتارهای خشونت‌آمیز است تأثیرات فوق‌العاده مخربی روی کودکان دارد. دیدن و حتی شنیدن صدای صحنه‌های خشونت‌آمیز، فرد را دچار اختلالات شخصیتی اعم از رفتارهای خطرناک پرخاشگرانه در گروه‌های سنی مختلف به صورت مستقیم یا غیر مستقیم مبتلا می‌کند.
دیدن صحنه‌های خشن در سنین کم مشکلات شخصیتی ایجاد می‌کند
عیسی‌مراد گفت: یک رویکرد در اختلالات شناختی به نام (بایوسایکوسوشیال) یعنی علت شناسی و سبب شناسی در مسائل اجتماعی وجود دارد که اکتسابی است و با یادگیری، الگوبرداری از محیط اطراف شخصیت کودک را شکل می‌دهد. با توجه به الگوهای مشاهده‌ای بندورا (آلبرت بندورا از روانشناسان نامدار حوزه روانشناسی اجتماعی در قرن بیستم است) فرد با دیدن صحنه‌های خشونت‌آمیز، پرخاشگری به مرور زمان در فرد افزایش پیدا می‌کند.
روانشناس بالینی در ادامه گفت: تنها فیلم و انیمیشن نیست که روی ذهن و سلامت روان کودک تأثیر می‌گذارد بلکه گاهی اوقات رفتارهای خشن و مشاجره‌های برخی خانواده‌ها در خانه و جلوی چشم کودک نیز روی سلامت روانش تأثیر گذاشته که اگر توأم با دیدن صحنه‌های خشن در فیلم باشد، اختلالات روان شناختی در کودک با سرعت بیشتری افزایش پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: امروزه علاوه‌بر انیمیشن و فیلم‌ها، بازی‌های بسیاری همراه با خشونت و کشتار طراحی شده که به نوبه خود برای روان کودکان مخرب است. این موضوع بسیار مهم است و والدین تصور نکنند که با دیدن یک صحنه اتفاقی برای کودک نمی‌افتد، این تصور کاملاً اشتباه است همان یک صحنه در ذهن کودک هک و الگو برداری می‌شود. بسیاری از پرخاشگری‌های نوجوانان ریشه در سنین کودکی با مشاهده صحنه‌های خشن بوده است.
نظارت سازمان نظام روانشناسی روی فیلم‌ها
عیسی‌مراد مطرح کرد: یک زمانی سازمان نظام روانشناسی برای نقد فیلم، سریال و هر آنچه که برای افراد تولید شده و جنبه عمومی دارد، کارگروهی درست کرده بود. به نظر بنده استفاده از روانشناسان و کمک گرفتن از آنها برای نوشتن یک فیلمنامه خوب و تأثیرگذار به شدت لازم است. اگر قبل از ساخت و حین ساخت یک فیلم در مورد صحنه‌های مختلف به خصوص صحنه‌های خشونت‌آمیز با روانشناس مشورت شود، تفکر اذهان عمومی لطمه ندیده و تأثیرگذاری فیلم در نگاه مخاطب افزایش پیدا خواهد کرد.
وی ادامه داد: مقابله با پرخاشگری یک بحث مهم است و زمانی نگران کننده‌تر می‌شود که ممکن است جامعه با افرادی که دچار بیماری‌های سایکوپاتی (روان آزاری یک نوع اختلال شخصیتی است که در آن فرد بدون اینکه احساس همدردی یا پشیمانی داشته باشد، قادر به آزار دیگران است) مانند رفتارهای ضد اجتماعی دارند روبه‌رو باشد؛ اشخاص روان آزار با دیدن صحنه‌های خشونت‌آمیز احساس خوبی پیدا کرده و از آن رفتارها الگو برداری می‌کنند، البته این افراد ذهن مشکل داری دارند؛ اما به طور کلی پرخاشگری‌های معمول در فیلم و سریال‌ها کم نبوده و این یک عامل تشدید کننده رفتارهای خشن در جامعه است.
روانشناس بالینی اظهار داشت: هر سنی در افراد با یک یا چند تحول تکامل پیدا می‌کند. اگر فیلم سازان در زمان ساخت یک فیلم از روانشناسان کمک بگیرند می‌توانند با توجه به تحولات بخصوص در آن سن آشنا شده و مخاطبانشان را دسته بندی کنند. برای مثال کودکی که مدرسه رفته با کودکی که هنوز سواد ندارد متفاوت بوده و متفاوت عمل می‌کند؛ اگر افراد سازنده، زمان ساخت یک فیلم یا انیمیشن به این موارد دقت نکنند، شک نکنید که تمام آثار خشونت در نوجوانی و دوران بلوغ فرد بروز پیدا خواهد کرد.
استعمال دخانیات و مشروبات الکلی در فیلم و تأثیر آن روی کودک
روانشناس اجتماعی تصریح کرد: ما چه بخواهیم چه نخواهیم با توجه به گسترش فضای مجازی و دسترسی آسان به محتواهای مختلف، این محتواها روی ذهن و عملکرد کودک ما تأثیر می‌گذارد. زمانی که کودک ما فیلم یا سریال مورد علاقه‌اش را می‌بیند، شخصیت آن فیلم را الگوی خود قرار داده و می‌خواهد رفتارهای آن سلبریتی را تکرار کند، به همین دلیل است که کودک می‌خواهد و علاقه دارد یک رفتار پر خطر مانند استعمال دخانیات را از سلبریتی مورد علاقه‌اش تقلید و اجرا کند. بنابراین اگر خانواده بتواند کودک را از دیدن این صحنه‌ها دور نگه داشته و با نشان دادن صحنه‌های منطقی یا سرزنش آن رفتار پرخطر به کودک، می‌تواند جایگزینی برای آن صحنه مخرب در ذهن کودکش پیدا کند.
صدا و سیما و والدین رکن اول در کمک به سلامت روان کودک
وی اذعان کرد: گام اول در مورد سلامت روان کودکان عملکرد صدا و سیما است، صدا و سیما باید برای تک‌تک برنامه‌هایش درجه بندی سنین را تعریف کند، همچنین نظارت قوی مسئولین ذی‌ربط روی فضای مجازی به خصوص اینستاگرام می‌تواند کمک بزرگی به روان کودک کند؛ البته نقش والدین بسیار مهم است و خانواده‌ها باید آموزش دیده و بدانند هر نوع فیلم، انیمیشن و یا بازی اینترنتی مناسب فرزندشان نیست و با جایگزین کردن برنامه‌های مناسب، تفریحات سالم و بازی‌های فکری می‌توانند به رشد شخصیتی کودک کمک کرده و فرزندشان با ندیدن صحنه‌های مخرب دیگر دچار اختلالات شخصیتی نخواهد شد.
عیسی‌مراد خاطر نشان کرد: نکته پایانی آرامش در کانون خانواده است، گاهی اوقات رفتارهای خشونت‌آمیز والدین در خانه، خود مسبب بهم‌ریختگی فکری در کودک و نوجوان می‌شود. خانواده‌ها سعی کنند مشاجره و دعوا را جلوی کودک انجام نداده و برای او یک محیط آرام به دور از استرس درست کنند، زمانی که کودک ما در خانواده احساس آرامش داشته باشد به فیلم یا بازی اینترنتی روی نیاورده و کمتر دچار آسیب خواهد شد.