آریا جوان - مهر / رضا مسعودی بازیگر نقش شهید علی هاشمی در فیلم «اسفند»، ساخت این فیلم را ادای دینی به این شهید عرب زبان دانست. رضا مسعودی بازیگر نقش شهید علی هاشمی در فیلم «اسفند» ساخته دانش اقباشاوی که در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر حضور دارد، درباره پذیرش این نقش توضیح داد: از زمانی که دانش اقباشاوی در صدد نوشتن فیلمنامه بود من در جریان کار و همراهش بودم. زمانی که کار جلو رفت و فیلمنامه تمام شد دانش پیشنهاد بازی در این نقش را به من داد. ابتدا گفتم چون کار سختی است اجازه بدهد در مورد آن فکر کنیم. جوابش این بود که از زمانی که کار را می نوشته به من فکر می کرده. خودم هم چون با قصه در ارتباط بودم، به لحاظ احساسی آن را دوست داشتم و در نهایت بازیگر نقش شهید علی هاشمی شدم.
وی درباره گزینه‌های دیگر برای ایفای این نقش گفت: برای نقش شهید هاشمی در ابتدا دنبال یک چهره مطرح بودند اما به دلیل حساسیت نقش و خود فیلم، تصمیم دیگری گرفته شد. پس از بازنویسی فیلمنامه دانش ذهنیتش را روی من بسته بود. ضمن اینکه جغرافیا هم بسیار مهم بود و من در جاهایی از فیلم عربی صحبت می‌کنم و همین موضوع برای شخصیت شهید هاشمی مهم بود. یادگرفتن عربی برای یک بازیگر مطرح سخت بود و هم شناخت جغرافیای قصه و هم درآوردن کار بسیار حساس بود و در نهایت قرعه به نام من افتاد.
در خرمشهر بزرگ شدم
این بازیگر درباره زیست در جنوب کشور بیان کرد: من در زمان جنگ و سال 63 در نوشهر به دنیا آمدم اما مادرم آبادانی و پدرم خرمشهری هستند. تا شش سالگی نوشهر بودم چون پدرم رئیس بنیاد امور مهاجران در شمال بود و دائم به جنگ می‌رفت و بازمی گشت. به محض پایان جنگ و از 7 سالگی خرمشهر بودم و در آنجا بزرگ شدم.

مسعودی درباره ویژگی‌های اصلی این نقش بیان کرد: در صحبت‌هایی که با دانش داشتم او چیزهایی را در من می‌دید که برای این نقش مناسب تشخصیم داده بود. هرچند که خودم از این جهت مطمئن نبودم. البته دانش من را خیلی خوب می‌شناسد چون سال‌هاست با هم کار می‌کنیم و در پروژه‌هایی چون کار بزرگ «رستاخیز» من دستیار او بودم. دانش می‌گفت که درونیات تو شبیه به شهید علی هاشمی است و این هم از تحقیقات گسترده ایشان نسبت به این شهید می‌آمد. مثلاً می‌گفت تو کارهایت را در آرامش انجام می‌دهی و شهید هاشمی هم این گونه بوده است که با این آرامش کارهای بزرگی که به ایشان سپرده شده بود، بدون هیچ سروصدایی انجام می‌داد. کلیت حرف وی این بود که شباهت درونیات تو به این شهید بزرگوار بسیار به کار کمک می‌کند و رکن اصلی نقش و شخصیت همین درونیات است و باقی مسائل درخواهد آمد.
تحقیقات شخصی انجام دادم
این بازیگر درباره تحقیقات جداگانه درباره شهید هاشمی گفت: از زمانی که وارد پیش تولید جدی و دورخوانی ها شدیم، تحقیقات خودم را هم شروع کردم. ویدئوهای شهید هاشمی را دیدم، صداها را گوش دادم و مطالبی را خواندم و سعی کردم خودم را به ایشان نزدیک کنم. بنابراین احساس کردم که دیگر رضا مسعودی نبودم و حتی مادر خودم می‌گفت تو عوض شده‌ای و این حرف را نزدیکان هم می‌زدند که تو تغییر کرده‌ای و اصلاً رفتارت این گونه نبود.
وی ادامه داد: احساس می‌کردم این شهید کنارم است و مثلاً جاهایی که باید حرف می‌زدم، حرف می‌زدم و جاهایی که نباید سکوت می‌کردم، جاهایی که باید عصبیت نشان می‌دادم عصبی می‌شدم و … نمی‌خواهم بگویم این نقش را پذیرفته بودم چون اساساً بازیگر نیستم و کار اصلی ام دستیاری کارگردان است. البته قبلاً بازی کرده‌ام اما این حجم از بازیگری را تجربه نکرده بودم. در واقع می‌خواهم بگویم بازی در نقش شهید هاشمی حتی تأثیر بیرونی روی من داشت و این مساله در بازی خودش را نشان داد و سه ماه پس از پایان فیلمبرداری هم این نقش من را رها نکرده بود.
در سینمای ایران فیلمی در مورد یک شهید یا فرمانده عرب زبان آن هم به این شکل نداشتیم و برای اولین بار است که چنین اثری ساخته می‌شود وی افزود: من سه ماه روی این شخصیت مطالعه کردم. شاید باورتان نشود هنوز هم صداهای مانده از شهید هاشمی را گوش می‌دهم. برخی کتاب‌هایی که درباره قرارگاه سری نصرت نوشته شده‌اند، خواندم. کتاب‌هایی که مرجع هستند و این قرارگاه را از نگاه‌های مختلف بررسی کرده‌اند، خواندم. من تلاش کردم از نگاه دوستان خوزستانی این روایت‌ها را بخوانم. مصاحبه‌هایی از شهید هاشمی وجود داشت که من آنها را دیدم و شنیدم. همچنین سراغ عارف هاشمی برادر شهید هاشمی رفتم و با ایشان هم صحبت کردم. او کسی است که در دل جنگ همراه برادرش بود و داده‌ها و اطلاعات آقای هاشمی در مورد برادرش هم بسیار راهگشا بود.
مسعودی درباره گریمش در این فیلم توضیح داد: گریم من کوتاه و 20 دقیقه‌ای بود و در مقایسه با سایر بازیگران زمان کوتاهی صرف گریمم می‌شد. منتها چون فیلمبرداری در اهواز و آبادان انجام شد، کار کردن در هور به شدت سخت بود. آنجا پشه‌های معروفی دارد و گروه‌های بازیگران در قایق‌های کوچک قرار می‌گرفتند که زمان طولانی روی هور و این قایق‌ها بودیم و سختی این شرایط من را به این فکر واداشت که این شهدا چطور آن زمان و با آن امکانات در شرایط سخت برای شناسایی می‌رفتند. ما قطره‌ای هم در مقابل اقیانوس آنها نبودیم چون چند ساعت برای فیلمبرداری می‌رفتیم اما آنها گاهی 24 ساعته در این منطقه بودند.

وی درباره بزرگترین چالش ایفای نقش شهید علی هاشمی بیان کرد: چالش نقش شهید علی هاشمی برای من مخفی بودن کار ایشان از زمان تأسیس قرارگاه سری نصرت بود. سری بودن در مورد این کاراکتر بسیار مهم بود که باید در شخصیت و نقش تجلی می‌یافت و این کار را بسیار سخت می‌کرد چرا که تظاهرهایی در کاراکتر بود و به خصوص نگاه‌ها بسیار اهمیت داشت. اسم این پنهان کاری نبود چون قرار بود کاری عملیاتی انجام شود اما بسیار سخت است که تو کاری را انجام دهی که حتی قرار نیست بغل دستی ات هم مطلع شود و حتی خانواده هم نباید از این جریان مطلع شوند.
اولین فیلم درباره فرمانده عرب‌زبان
این بازیگر درباره اهمیت ساخت فیلم سینمایی «اسفند» تصریح کرد: اهمیت فیلم «اسفند» شخص علی هاشمی است. در سینمای ایران فیلمی در مورد یک شهید یا فرمانده عرب زبان آن هم به این شکل نداشتیم و برای اولین بار است که چنین اثری ساخته می‌شود و این بسیار مهم است. در پیش تولید به دانش اقباشاوی گفتم که این دینی به گردن ماست که به عنوان یک عرب زبان این کار را انجام دهیم و هم من و هم دانش و همه تیم تلاش خودمان را کردیم و امیدوارم که این تلاش دیده شود. در دوران دفاع مقدس اتفاقاتی افتاده است که جوانان، به خصوص متولدان دهه 80 و 90 باید بدانند چه کارهای بزرگی انجام شده است و یکی از کارهای بسیار بزرگ همین عملیات خیبر است.
مهمترین چیزی که شهید علی هاشمی نه تنها به من که به دیگران یاد داد مردم داری است. شهید هاشمی به شدت آدمی مردمی بود و هیچ چیزی جز مردم برایش اهمیت نداشت. مسئولان و فرماندهان امروز اگر همین رویکرد را داشته باشند و مردم را در اولویت تصمیمات و کارهایشان قرار دهند، موفق می‌شوند مسعودی ادامه داد: نسل جدید باید اینها را بفهمد که در خلال این جنگ ما هیچ نقطه‌ای از خاکمان را ندادیم. متأسفانه نسل جدید از این داستان‌ها دور هستند و شاید جنگ برایشان اهمیتی نداشته باشد اما این دست فیلم‌ها می‌تواند نگاه آنها را به شدت عوض کند. ضمن اینکه قرارگاه سری نصرت و عملیات خیبر در جهان و تمامی جنگ‌ها یکی از بی نظیرترین عملیات هاست. در هیچکدام از جنگ‌های جهان عملیات آبی به این شکل وجود نداشته و این فیلم چون هور را به تصویر می‌کشد می‌تواند نگاه‌های بسیار متفاوتی به جوانان و نوجوانان بدهد که در جنگ چه کارهایی بزرگی انجام شده است. هور آبراه به آبراه است و این آبراهه بودن یعنی مسیر مدام تغییر می‌کند و شناسایی اینها هوش سرشاری می‌خواهد. بنابراین جوانان این نسل باید این رشادت و هوش و ذکاوت ایرانی را بفهمند که به واسطه این ذکاوت است که امروز در این جایگاه هستیم.
رضا مسعودی در پایان تصریح کرد: من از شهید علی هاشمی بسیار یاد گرفتم. همیشه احساس می‌کردم ایشان کنارم هست و این را به دانش می‌گفتم. مهمترین چیزی که شهید علی هاشمی نه تنها به من که به دیگران یاد داد مردم داری است. شهید هاشمی به شدت آدمی مردمی بود و هیچ چیزی جز مردم برایش اهمیت نداشت. مسئولان و فرماندهان امروز اگر همین رویکرد را داشته باشند و مردم را در اولویت تصمیمات و کارهایشان قرار دهند، موفق می‌شوند.