آریا جوان - با آن که چاقی تاثیر مستقیمی بر سلامت انسان دارد و عامل اصلی بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله کبد چرب، فشارخون بالا و دیابت است، اما توجه جامعه به آن هر روز کمتر از پیش می‌شود.

اعمال محدودیت‌هایی که رژیم غذایی سالم تعیین می‌کند نیازمند انگیزه فردی است و تداوم رعایت آن به اشتیاق بیشتری احتیاج دارد. به طور معمول سه عامل باعث می‌شود تا افراد رژیم غذایی را پس از مدت کوتاهی رها کنند.
با کاهش یا از دست رفتن انگیزه در اثر رخدادهای اجتماعی، خانوادگی یا فردی، میل فرد به دریافت کالری بیشتر می‌شود و با خوردن خوراکی‌های چرب و مضر دستاوردهایش در راه رسیدن به وزن ایده‌آل را نابود می‌کند.
عامل دوم، عدم همراهی خانواده با رژیم غذایی شخص است. این که یکی از اعضای خانه یا جمع دوستانه یا همکاران عادت‌های غذایی خاص داشته باشد، همیشه نیز مورد احترام و حمایت قرار نمی‌گیرد. از سوی دیگر تداوم شرایط خاصی مانند سفر، مهمانی یا تسلیم شدن مقابل غذای سرو شده در محل کار نیز در شکسته شدن رژیم‌های غذایی موثر است.
اما دلیل سوم، عدم توانایی در تامین هزینه‌های رژیم غذایی است، زیرا فرد باید مواد اولیه‌ای را تهیه کند یا در منو رستوران سراغ خوراک‌هایی برود که قیمت آن بیشتر است.
اثرات منفی فشار اقتصادی بر زندگی سالم
بر اساس تحقیقات میدانی تابناک، شرایط اقتصادی کنونی نه تنها ادامه رعایت رژیم غذایی را برای بسیاری از مردم سخت‌تر کرده، بلکه باعث کاهش محبوبیت «کاهش وزن» نیز شده است.
یک متخصص تغذیه و رژیم‌های لاغری، گفت: در دوران قرنطینه کرونا که قرار بود خیلی‌ها از خانه خارج نشوند، ما توقع داشتیم از تعداد مراجعان کلینیک کاسته شود، اما تنها 10 درصد کمتر شد.
«پروانه کاظمی»، با اشاره به این که در دوران فراگیری ویروس کووید-19 تعطیلی باشگاه‌های ورزشی و کاهش تحرک افراد، خیلی‌ها را از بابت اضافه وزن ترسانده بود، اضافه کرد: در آن زمان می‌گفتند اگر سطح ایمنی بدن بالاتر برود، ریسک ابتلا به کرونا کمتر می‌شود. برای همین گروهی از جامعه به سمت رژیم غذایی مناسب رفت. از طرف دیگر مردم آن زمان وقت آزاد بیشتری داشتند و خودمراقبتی مورد توجه قرار داشت.
این متخصص تغذیه درباره تاثیر رخدادهای سیاسی و اقتصادی سال 1403 بر جامعه، اظهار داشت: آمار مراجعان کلینیک ما از مهرماه گذشته ریزش ناگهانی داشته و این روند همچنان نیز ادامه دارد. در این مدت با همکارانم در مراکز دیگر صحبت کردم و آنها هم گفتند با همین موضوع مواجه هستند. حتی همکاران جراح چاقی متابولیک که عمل‌های اسلیو و بای‌پس را انجام می‌دهند از کم شدن تعداد عمل‌ها در نیمه دوم سال 1403 گفتند.

کاهش روزافزون محبوبیت کاهش وزن در ایران
هم زمان که نرخ دلار بالا می‌رود، اخبار نگران‌کننده از اوضاع خاورمیانه منتشر می‌شود و تبلیغات محیطی و اینترنتی مردم را به خریدن طلا تشویق می‌کند، فکر کردن به کاهش وزن و تناسب اندام کار نمی‌تواند کار ساده‌ای باشد. به همین علت حتی با وجود اطلاع داشتن مردم از خطرات چاقی شدید، رژیم‌درمانی زیر فشارهای اقتصادی یا روحی محبوبیت خود را از دست می‌دهد.
کاظمی که در کلینیک خود هر روز با مراجعان مختلف با هر سن و موقعیت اجتماعی مواجه می‌شود، معتقد است که تمایل به کاهش وزن 70 درصد به وضع مالی و 30 درصد به وضعیت روحی فرد وابستگی دارد.
این متخصص تغذیه پس از بررسی پرونده‌های موجود در کلینیک، به این نتیجه دست یافته که بخشی از مراجعان در شش ماه اخیر نوبت‌شان را لغو کرده‌اند.
به گفته وی، خیلی از مراجعان تماس می‌گیرند و با اطلاع دادن این که به ویروس جدید مبتلا شده‌اند یا در سفر هستند، عدم تمایل‌شان به حضور دوباره‌شان را کلینیک را اعلام می‌کنند. از سوی دیگر برخی نیز می‌گویند، برنامه غذایی‌شان را کنار گذاشته‌اند و فعلا قصد کاهش وزن را ندارند. همزمان با افزایش درخواست‌های مراجعین پیشین این کلینیک برای لغو نوبت، تماس مراجعین جدید نیز به شدت کاهش داشته که این موضوع نشان می‌دهد رژیم‌درمانی در حال از دست دادن محبوبیتش در جامعه است.
کمین سودجویان علیه سلامتی جامعه
پس از وقوع یک سانحه رانندگی، اگر صاحب خودرو قادر به پرداخت هزینه‌های تعمیرات و بازسازی اساسی نباشد، به مراکزی مراجعه می‌کند که خدمات‌شان دستمزد و البته کیفیت کمتری دارد. زمانی هم که بعضی‌ها پرداخت حق ویزیت و هزینه‌های تامین اقلام خوراکی برنامه رژیم درمانی را ندارند، به جای کلینیک و متخصص سراغ عطاری‌های غیرمجاز می‌روند و فریب تبلیغات فضای مجازی را می‌خورند.
پروانه کاظمی توضیح داد: در برخی کشورها ویزیت متخصص تغذیه را بیمه متقبل می‌شود، اما در ایران ما به سختی می‌توانیم برای مراجع یک آزمایش ساده بنویسیم، چون خودش باید همه هزینه را بپردازد. به همین دلیل هزینه‌های رژیم‌درمان هر روز بیشتر می‌شود. امروز مردم به خوردن داروهای غیرمجاز یا قلابی که تبلیغش را تلگرام و اینستاگرام دیده‌اند، بیشتر تمایل دارند تا این که دوبار در ماه به کلینیک مراجعه کنند. گروهی نیز با توصیه دوست و آشنا یا تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی و مشورت گرفتن از هوش مصنوعی، هر محصولی را که می‌توانند از داروخانه می‌خرند و سرخود مصرف می‌کنند.
نقش استرس در افزایش آمار مبتلایان کبد چرب
اطراف ما پر از استرس است. حتی اگر شبکه‌های اجتماعی و اخبار سیاسی و منفی را دنبال نکنیم و ارتباط‌مان نیز با افراد تنش‌ساز قطع باشد، باز هم نمی‌توان بدون دلهره زندگی کرد. حتی وقتی در حال پیاده‌روی هستیم، موتورسوارهای متخلفی که به حریم پیاده‌رو تجاوز کرده‌اند به ما اضطراب می‌دهند.
افزایش استرس باعث می‌شود تا به مصرف خوراکی‌های مضر و بی‌ارزشی گرایش پیدا کنیم که باعث کبد چرب می‌شود.

کاظمی با اشاره به اینکه افسردگی اگر تحت درمان باشد، داروی آرام‌بخشی که به فرد داده می‌شود، خواب‌آور است، افزود: این نوع داروها متابولیسم بدن را پایین می‌آورد و باعث چاقی می‌شود. اما اگر عارضه روحی تحت درمان نباشد، شخص به پرخوری عصبی روی می‌آورد تا با خوردن موادی چون قند حال خود را برای چند دقیقه بهتر کند.
کسی که وزن او از اندازه طبیعی بیشتر باشد، «چاق» خطاب می‌شود. شاید خیلی‌ها با این موضوع مشکلی نداشته باشند، اما باید در نظر داشت که اضافه‌وزن زمینه‌ساز یا تشدیدکننده فشار خون بالا، دیابت، سکته قلبی و کبد چرب است.
در شرایطی که اخبار منفی و تحلیل‌های نگران‌کننده از یک سو و افزایش قیمت‌ها از سوی دیگر به افکار عمومی حمله می‌کند، صحبت کردن درباره تغذیه سالم دشوارتر از هر زمان دیگری است.
منوی کافه‌ها کلکسیونی از انواع دسر و شیرینی و کیک و مافین و کوکی‌های وسوسه‌انگیز است. در جلسات و رویدادها بیسکوئیت‌ و آب‌میوه‌های قندی مضر مقابل حاضران قرار داده می‌شود. در بیشتر دورهمی‌ها اقلامی چون چیپس، پفک و شکلات روی میز قرار می‌گیرد، زیرا همه قادر نیستند با میوه خشک و آجیل از مهمان‌ها پذیرایی کنند.
گویی زیر سایه موضوعات اقتصادی، دیگر به سلامت تعذیه اهمیتی داده نمی‌شود و تنها تنوع و قیمت ارزان مهم است.
هزینه رژیم غذایی سالم در سال 1404 چقدر است؟
به گفته این متخصص تغذیه، امروز یک رژیم سالم و استاندارد که از هر گروه غذایی مانند گوشت، مغز خشکبار، میوه و لبنیات در آن باشد، برای کسی که بین 50 تا 60 کیلوگرم وزن دارد حداقل روزی 200 هزار تومان است.
با این حساب این شخص باید ماهی 6 میلیون تومان برای تغذیه سالم بپردازد. اما اگر وزن او بین 80 تا 100 کیلوگرم باشد، این هزینه روزی 400 هزار تومان خواهد بود. به همین علت است که متخصصان تغذیه هشدار می‌دهند، آغاز برنامه رژیم لاغری را نباید به آینده موکول کرد، زیرا هرقدر زمان بیشتری بگذرد، روند آن دشوارتر و پرهزینه‌تر خواهد بود.
وی اظهار داشت: امروز گرایش خیلی از مردم به سمت فست‌فود رفته و کالری مورد نیازشان را از این راه تامین می‌کنند. هرچند فست‌فودها هم گران هستند، اما در هر حال با تبلیغات ویدئویی که منتشر می‌کنند، هیجان و اشتیاق بیشتری در فرد ایجاد می‌کنند.
با این هزینه‌ها چطور مراقب سلامتی‌مان باشیم؟
کاظمی در پاسخ به پرسش تابناک درباره رژیم‌های غذایی سالم و کم‌خرج، می‌گوید: ما پیش‌تر به مراجعان توصیه می‌کردیم اگر برای تامین گوشت قرمز و سفید نگرانی دارند، می‌توانند سراغ حبوبات بروند. اما امروز می‌بینیم حبوبات هم روز به روز گران‌تر و دسترسی به آن دشوارتر می‌شود.
این متخصص تغذیه در همین راستا برای کسانی که نگران افزایش وزن خود هستند، 10 توصیه جدی دارد:
1- مصرف فست‌فود و غذاهای چرب را کاهش دهید.
2- سبزیجات بیشتری بخورید.
3- به اندازه کافی و در زمان‌های مناسب بخوابید.
4- در طول روز آب کافی بنوشید.
5- مصرف نوشابه‌های گازدار قندی و آب‌میوه‌های کارخانه‌ای را ترک کنید.
6- تا جای ممکن از اضطراب و تنش و بحث کردن با دیگران دوری کنید.
7- در طول روز حداقل یک ساعت پیاده‌روی مداوم داشته باشید.
8- در خوردن بیسکویت‌ (حتی نوع رژیمی) زیاده‌روی نکنید.
9- نان، برنج و ماکارونی (کربوهیدرات) کمتری بخورید.
10- از غذاهای شور، شیرین و چرب فاصله بگیرید.