آریا جوان - سال گذشته لغو کنسرت یکی از تیترهای اصلی حوزه موسیقی بود. موضوعی که به سال جاری نیز سرایت کرد. اما منطق پشت لغو کنسرت‌ها تکان دهنده است تا جایی که وزرای ارشاد را هم متحیر کرده است.

ماجرای مجوز فاقد قدرت اجرایی یک کنسرت به حدی تکرار شده که در دوازدهم اسفندماه سال 1402، سند ملی موسیقی تصویب و در مدت اندک به تمامی ‌استان‌ها و مراکز ذی‌ربط ارجاع داده شد.
بر مبنای این سند که مبتنی بر اندیشه، آرا و فتاوای فقهی امام راحل (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی ‌تدوین و بر ارتقای فضای موسیقی انقلاب و پیراستن از آسیب‌های موجود استوار شده است، تنها نهاد تصمیم‌گیر در حوزه موسیقی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌و دفاتر استانی این نهاد است.
در واقع این سند می‌گوید زمانی که خواننده‌ای توانست تائید وزارت ارشاد را بگیرد نباید در کار وی ممانعت ایجاد کرد. اما کافی است چند مورد از تجربه‌های لغو کنسرت را مرور کنیم تا ببینیم نه وزارت ارشاد و نه قانون در برخی مواقع برش اجرایی نداشته است.
از اماکن تا دانشگاه همه قادر به لغو کنسرت‌اند
ماه‌های ابتدایی سال 1403 کنسرت‌های برخی از خوانندگان موسیقی پاپ در بوشهر لغو شدند، قرار بود کنسرت‌های آرمان گرشاسبی 30 و 31 فروردین و معین زندی پنجم و هفتم اردیبهشت‌ماه در این شهر برگزار شوند که این کنسرت‌ها با دستور اداره اماکن استان بوشهر لغو شدند.
مدیرکل سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌استان بوشهر 30 فروردین‌ ماه درباره لغو کنسرت‌های موسیقی در این استان اظهارداشت: فضای برگزاری کنسرت‌های موسیقی در بوشهر مهیاست و مشکلی برای برگزاری مطابق با دستورالعمل‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌وجود ندارد.
عبدالرحیم افروغ گفت: سیاست‌ها و قوانین موجود برای برگزاری کنسرت موسیقی مشخص و شفاف است. این روال در استان بوشهر شکل طبیعی خود را طی می‌کند اما در اقدامی ‌نادر و به دلیل یک‌سری ناهماهنگی‌ها در خارج از فضای کاری ارشاد اسلامی‌استان، شاهد لغو مجوزهای برگزاری کنسرت‌هایی در بوشهر بودیم که موضوع اصلاح و سوءتفاهم ایجاد شده، رفع شده است.
بیشتر بخوانید: توضیح مدیرکل موسیقی وزارت فرهنگ درباره لغو کنسرت‌های بوشهر
همچنین امیرحسین سمیعی مدیرکل سابق دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ دولت سیزدهم درباره لغو کنسرت‌های دو خواننده پاپ در بوشهر گفت: تاریخ برگزاری کنسرت آرمان گرشاسبی که قرار بود 30 و 31 فروردین‌ماه برگزار شود، به دلیل سوءتفاهمی ‌که بین اداره اماکن و شرکت کنسرت‌گذار ایجاد شده بود، لغو و به تاریخ دیگری موکول شد و مجوز کنسرت دیگری (معین زندی) تاکنون اصلا صادر نشده است که بخواهد لغو شود. این کنسرت نیز در آینده برای دریافت مجوز مشکلی نخواهد داشت.
سمیعی افزود: این موضوعات به یک هماهنگی و گفت‌وگو برای حل شدن نیاز دارند. بارها بر این نکته تاکید کرده‌ایم که تنها مرجع صدور مجوز رویدادهای هنری در کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ است. برگزاری این رویدادها از مجراهای تخصصی سنجیده می‌شوند و به تناسب جامعه، فرصت ارائه پیدا می‌کنند.
همچنین کنسرت محسن ابراهیم‌زاده خواننده، آهنگساز و ترانه‌سرای سبک پاپ قرار بود سوم و چهارم آبان ماه با مجوز رسمی ‌اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌کهگیلویه و بویراحمد در یاسوج و گچساران برگزار شود اما لغو شد و بازتاب وسیعی در رسانه‌ها و فضای مجازی در پی داشت.
امین درخشان مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی‌کهگیلویه و بویراحمد در این باره گفت: اجرای کنسرت محسن ابراهیم‌زاده در یاسوج و گچساران دارای مجوز بوده و در این راستا قرار بود کنسرت در یاسوج در سالن دانشگاه فرهنگیان برگزار شود که بعد از اینکه مسئولان دانشگاه سالن را موافقت نکردند، خودمان ورود کردیم و سالن جرجانی دانشگاه علوم پزشکی را نهایی کردیم و هیچ مشکلی هم وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه اجرای این کنسرت دارای مجوز و قانونی بوده و از نظر ما پابرجاست، افزود: هیچ کارشکنی سیاسی نبوده و پیگیر هستیم کنسرت در هفته آینده برگزار شود و اگر هم برگزار نشود بلیت فروخته شده به حساب پرداخت‌کنندگان برگشت خواهد خورد.
در آن مقطع زمانی صادق خاک‌نژاد معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی‌کهگیلویه و بویراحمد درباره لغو کنسرت این خواننده محبوب کشور، عنوان کرد: قرار بود کنسرت آقای ابراهیم زاده در تاریخ سوم و چهارم آبان ماه در سالن شهید ایزدپناه یاسوج برگزار شود اما این کنسرت به 13 و 14 آبان ماه موکول شد.
بیشتر بخوانید: لغو کنسرت محسن ابراهیم زاده در یاسوج و گچساران به دلیل عدم تفکیک جنسیتی!
وی افزود: براساس سند ملی موسیقی ایران مرجع صدور و لغو مجوز صرفا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌است. ما سالن اختصاصی برگزاری کنسرت در استان نداریم و محل برگزاری کنسرت آقای ابراهیم‌زاده سالن شهید ایزدپناه در دانشگاه فرهنگیان بود اما بنا به هر دلیلی این دانشگاه با ما همکاری نکرد و از ادامه همکاری منصرف شد. بعد از لغو رزرو سالن دانشگاه فرهنگیان ما به دنبال رزرو سالن شهید جرجانی دانشگاه علوم پزشکی استان بودیم که در آنجا نیز ظرفیت کافی را نداشت.

فارغ از مجوزهای لغو شده خوانندگان سرشناس، آبان سال گذشته «محسن ابراهیم زاده» خواننده، با انتشار ویدئویی از لغو کنسرتش در دو شهر یاسوج و گچساران به دلیل عدم تفکیک جنسیتی خبر داد.
او در بیانیه‌ای گفت: با توجه به اخذ مجوز‌های قانونی لازم برای برگزاری کنسرت و حمایت وزارت ارشاد، یک سری ارگان‌های غیر مسئول از برگزاری آن ممانعت کردند با کار شکنی‌ها و فشار‌هایی که به سالن برگزاری آوردند و بهانه تراشی‌هایی اعم از اینکه کنسرت با تفکیک جنسیتی برگزار شود یا نور‌های سالن در طول اجرا روشن بماند.
وی افزود: تمام کنسرت‌ها در سراسر کشور یک قانون دارد و ما تابع آن هستیم. ما زیر بار این موضوعات نرفتیم و با وجود فروش تمام بلیط‌ها اجازه برگزاری ندادند. تیم پیگیری و دفتر موسیقی ما به نتیجه لازم نرسیدیم و موجب لغو کنسرت شهر یاسوج و گچساران شد.
در نمونه‌ای دیگر اسفندماه 1402 و در آستانه برگزاری کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان، ستاد امر به معروف و نهی از منکر این استان با انتشار بیانیه‌ای شدیداللحن به برگزارکنندگان این کنسرت تاخت؛ بیانیه‌ای که در بخشی از آن با تاکید بر این‌که «مردم ارزشی اصفهان معتقد هستند که در این شهر شئونات ارزشی باید رعایت شود»، آمده بود: «باتوجه‌ به نظر علمای اصفهان و احتمال مفسده با نوازنده زن، این اجرا باید بدون نوازنده زن برگزار شود.»‌
همچنین تنها در روزهای اخیر خبرگزاری قوه قضائیه جمهوری اسلامی‌از بازداشت و برخورد قضایی با یک خواننده به دلیل کلیپ کنسرت «خارج از شئون» خبر داده است.
این رسانه داخلی ایران، شامگاه پنج‌شنبه، 7 فروردین بدون نام بردن از خواننده و عوامل این کنسرت افزوده است که با تهیه‌کننده کنسرت، کارگردان کلیپ، برگزارکننده و خواننده «برخورد قانونی و قضایی» صورت گرفته است.
بیشتر بخوانید: پاسخ وزارت ارشاد به اعتراض گروه لیان برای لغو کنسرت‌شان
برخی رسانه‌های داخلی ایران نیز به نقل از منابع نامشخص، حضور زنان بدون حجاب اجباری در کنسرت موسیقی سهراب پاکزاد را «معادل فحشا» خوانده‌اند.
قوه قضائیه جمهوری اسلامی‌ صفحه اینستاگرامی ‌این خواننده را از دسترس خارج کرده است.
واکنش وزرا چه بود؟
با پیگیری خبرنگاران وزرا نسبت به شرایط به وجود آمده پاسخ داده‌اند. تا جایی که محمد مهدی اسماعیلی وزیر سابق ارشاد پیش از این درباره حاشیه‌های کنسرت اصفهان اظهار کرد: در دولت سیاست ما سیاست واحدی است و این اصلاً پذیرفته نیست که بخشی قانون را رعایت کند و بخش دیگری همکاری نکند، چون دولت یک ید واحده است.
وی افزود: به همین دلیل آقای وزیر کشور از من دعوت کرد و من یک‌شنبه ظهر در جمع استانداران حاضر شدم و آنجا بحمدالله گزارش داشتیم از همکاران و گفتیم ما در همه استان‌ها برای اجرا‌های هنری چیزی که برایمان خط قرمز به حساب می‌آید، اجرای قانون است.
اسماعیلی تاکید کرد: کسی حق ندارد قانون را معطل تفسیر خود کند. قانون روشن است و بحمدالله در آن جلسه این وفاق به صورت کامل بود و من با استانداران عزیزمان صحبت کردم و همه استانداران ان‌شاءالله پای این قانون هستند. ما در اجرای قانون، سلیقه نداریم و همه متعهد به قانون هستیم و الحمدلله این مورد وفاق است و بدون مشکل آن چیزی که مر و صراحت قانون است در موضوع اجرا‌های هنری و فرهنگی عمل خواهد شد.
بیشتر بخوانید: واکنش وزیر فرهنگ به لغو کنسرت حامد همایون
در دولت فعلی نیز، وزیر فرهنگ در واکنش به لغو کنسرت حامد همایون در کرمان در اظهارات مشابهی گفت: هیچ حوزه‌ای از حوزه‌های استانی و منطقه‌ای حق اعمال سلیقه در رابطه با مجوزهای صادرشده را ندارند.
سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌در حاشیه کنسرت «سمفونی نوروز» به سوالی درباره لغو کنسرت حامد همایون در کرمان پاسخ داد و گفت: «توصیه ما به همه استان‌ها این است که مجوزهایی که توسط وزارت فرهنگ صادر می‌شوند، مبتنی بر سند ملی موسیقی است و باید از آنها صیانت شود. هیچ حوزه‌ای از حوزه‌های استانی و منطقه‌ای حق اعمال سلیقه در رابطه با مجوزهای صادرشده را ندارند.»
بیشتر بخوانید: هیچ دستگاهی حق و اجازه لغو کنسرت را ندارد/ صداوسیما باید همه سازهای موسیقی را نشان دهد
کنسرت حامد همایون که قرار بود در قالب جشن عید فطر در میدان ارگ برای روز دوشنبه (11 فروردین) برگزار شود، لغو شد.
حالا که اینطور شد ما را فراموش کنید
اما مجموعه تصمیمات سلیقه‌ای از برگزاری کنسرت تا نشر آثار موسیقیایی و حتی نحوه حضور در کنسرت‌های خارج از کشور و موارد دیگر ناراحتی را برای هنرمندان موسیقی به وجود آورده است.

نمونه آن در چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجرمشاهده شد. جشنواره طبق رسمی‌ دیرینه به پاس فعالیت‌های اساتید و هنرمندان در حوزه موسیقی به نام آنان نامگذاری و تقدیم شد، روز نخست این جشنواره به فرهاد فخرالدینی موسیقیدان، آهنگساز و رهبر ارکستر، روز دوم به هنگامه اخوان مدرس آواز و روز سوم به حسین علیزاده موسیقیدان، آهنگساز، پژوهشگر و نوازنده تار و سه‌تار تقدیم شد اما این نامگذاری مورد انتقاد علیزاده قرار گرفت.
همچنین روز چهارم چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به فوزیه مجد موسیقیدان، آهنگساز موسیقی کلاسیک و مدرن، اتنوموزیکولوگ، روز پنجم به محسن چاوشی خواننده و آهنگساز پاپ و روز ششم به سیمین غانم خواننده تقدیم شد اما واکنش‌هایی را از سوی چاوشی و غانم در پی داشت.
خانه موسیقی: گروهی به مجوز صادره بی احترامی‌ می‌کنند
وضعیت برگزاری کنسرت همچنان به حال مسئولان و نه قوانین بسته است. سال گذشته در پی اخبار مکرر لغو مجوزها خانه موسیقی ایران بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن آمده است:«از دولت تازه مستقر شده خواست تا در زمینه مطالبات هنرمندان حوزۀ موسیقی بویژه ممنوعیت فعالیت زنان هنرمند بیش از پیش همت گمارده و با توجه به شعار رئیس جمهور محترم مبنی بر وفاق ملی نسبت به تسهیل فعالیت‌های هنرمندان عنایت ویژه‌ای داشته باشند.»
بیشتر بخوانید: صداوسیما دیگر حق ندارد گُل جلوی ساز بگذارد
روابط‌ عمومی‌ خانه موسیقی ایران، در پی لغو کنسرت گروه «نقش» به سرپرستی امیر شریفی در اصفهان و بازداشت اعضای یک گروه موسیقی که در کنسرت «کاروانسرا» موسوم به کنسرت فرضی «پرستو احمدی» به اجرای برنامه پرداخته بودند، حبس خشایار سفیدی و برخی دیگر از مشکلات هنرمندان حوزه موسیقی، خانه موسیقی ایران بیانیه‌ای منتشر کرد.
در این بیانیه هیئت مدیره با اعتراض به موارد ذکر شده از دولت تازه مستقر شده خواست تا در زمینه مطالبات هنرمندان حوزه‌ی موسیقی بویژه ممنوعیت فعالیت زنان هنرمند بیش از پیش همت گمارده و با توجه به شعار رئیس جمهور محترم مبنی بر وفاق ملی نسبت به تسهیل فعالیت‌های هنرمندان عنایت ویژه‌ای داشته باشند.
هیئت مدیره خانه با اشاره به سند موسیقی که در دولت قبلی مصوب و ابلاغ شد ضمن محکوم کردن سلایق شخصی برخی مسئولان نسبت به بی‌احترامی ‌به مجوزهای صادر شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد و ادارات تابعه از یک بام و دو هوای موجود در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی انتقاد کرده و از مسئولان خواسته تا نسبت به ضمانت اجرایی سند موسیقی اقدامات عاجل انجام دهند.
همچنین خانه موسیقی از پروسه‌ی طولانی و غیرمعقول اخذ مجوز از دفتر موسیقی و استعلام‌های غیرضروری انتقاد کرده و با اشاره به گسترش روزافزون شبکه‌های مجازی و دسترسی سریع و آسان مردم به انواع تولیدات هنری این پروسه را بجز اتلاف وقت و ایذا اذیت هنرمندان بی‌فایده دانسته است.»
لازم به ذکر است که کنسرت گروه «نقش» به سرپرستی امیر شریفی که قرار بود پنجشنبه و جمعه در اصفهان به اجرای برنامه بپردازند باوجود صدور مجوز و فروش بلیت، به علت حضور یک بانوی نوازنده در بین اعضای گروه یک روز قبل از اجرا، لغو و از اجرای برنامه ممانعت به عمل آمد. موضوعی که در برخی کنسرت‌ها دیده می‌شود و از قضا برگزار هم می‌شوند و نه تنها مشکل و مسئله‌ای به همراه ندارد بلکه داوری مردم بر مهارت هنری نوازندگان است.
اما این بیانیه هم نتوانست از تکرار این مسئله در سال جاری ممانعت کند. سوال این است که کنسرت‌هایی که برگزار شده جز ایجاد فضای همدلی و شادی چه تاثیراتی داشته و آیا این تصمیمات سلیقه‌ای موجب دلخوری و کم کاری و ناامیدی هنرمند داخلی و در مقابل فرصت‌دهی به خواننده‌های آن ور آبی برای پر کردن گوش مردم با تولیدات مخرب خود نیست؟