بزرگنمايي:
آریا جوان - روزیاتو | علت مرگ توت‌عنخ‌آمون بیش از یک قرن موضوع بحث بوده است، اما تحلیل DNA او محققان را به درک بهتری از آنچه باعث مرگ این پادشاه جوان شده، نزدیک‌تر کرده است. پس از بررسی بقایای توت‌عنخ‌آمون، پژوهشگران شواهد ژنتیکی یافتند نشان می‌دهد که او دچار حملات مکرر مالاریا شده است. این بیماری منتقل‌شده توسط پشه، امروزه قابل درمان است، اما بیش از 3300 سال پیش در زمان توت‌عنخ‌آمون اغلب کشنده بود.
آزمایش‌ها نشان می‌دهد که توت‌عنخ‌آمون به مالاریا مبتلا بوده که احتمالاً او را کشته است. این موضوع با کشف عصاها و داروخانه‌ای برای پس از مرگ در مقبره‌اش تأیید می‌شود.
اختلاف نظر درباره والدین توت‌عنخ‌آمون
اما در سال‌های پس از انتشار این مطالعه، متخصصان، دیگر یافته‌های آن را به چالش کشیده‌اند. در سال 2022، مارک گابولد، مصرشناس فرانسوی، گفت که معتقد است مادر توت‌عنخ‌آمون در واقع نفرتیتی، دختر عمو و همسر اصلی آخناتون بوده است.
گابولد با اشاره به مطالعه سال 2010 در سخنرانی در دانشگاه هاروارد گفت که همپوشانی ژنتیکی بین والدین توت‌عنخ‌آمون لزوماً به این معنی نیست که آنها خواهر و برادر بودند. وی توضیح داد که این همپوشانی می‌تواند نتیجه سه نسل پشت سر هم ازدواج بین پسرعموها و دخترعموها باشد.
او گفت: «نتیجه این است که DNA نسل سوم بین پسرعموها و دخترعموها شبیه DNA بین خواهر و برادر به نظر می‌رسد. من معتقدم که توت‌عنخ‌آمون پسر آخناتون و نفرتیتی است، اما آخناتون و نفرتیتی پسرعمو و دخترعمو بوده‌اند.
اما زاهی حواس، رئیس سابق وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر که مطالعه سال 2010 را هدایت کرد، این ادعا را رد کرد و استدلال نمود که با واقعیت‌های نشان داده شده توسط تحلیل DNA او مغایرت دارد و هیچ شواهد دیگری برای تأیید آن وجود ندارد.
وضعیت سلامتی توت‌عنخ‌آمون
تحلیل DNA جداگانه‌ای به این نتیجه رسید که پادشاه جوان نتیجه درون‌زادی بوده، که باعث شده او چندین مشکل سلامتی پیدا کند که ممکن است به طول عمر کوتاه او منجر شده باشد. توت‌عنخ‌آمون فقط 9 سال بر مصر حکومت کرد و در سن 18 سالگی درگذشت. گرچه دوران سلطنت او کوتاه بود، اما او عمدتاً به دلیل کشف حساسیت‌برانگیز مقبره‌اش در سال 1922 یکی از معروف‌ترین فراعنه تاریخ باقی مانده است.
آن حفاری، که توسط باستان‌شناس بریتانیایی هاوارد کارتر انجام شد، بقایای تقریباً دست‌نخورده پادشاه جوان را همراه با بیش از 5000 اثر باستانی کشف کرد.
دشواری‌های تعیین علت مرگ توت‌عنخ‌آمون
تعیین علت مرگ یک فرد مومیایی شده به دلیل تخریب بقایا در طول زمان و فرآیند مومیایی کردن، که شامل خارج کردن تمام اندام‌ها به جز قلب است، دشوار است. اما DNA می‌تواند سرنخ‌هایی درباره تاریخچه سلامت فرد مومیایی شده آشکار کند.
در سال 2000 محققان نمونه‌های بافت را از چندین بقایای مومیایی برداشت و یافته‌ها را امسال اعلام کرد.
روابط خانوادگی
نتایج نشان داد که توت‌عنخ‌آمون پسر مومیایی ناشناس در مقبره KV55 در دره پادشاهان است. مادر او، که او نیز ناشناس است، احتمالاً در مقبره KV35 دفن شده است.
محققان اعلام کردند: «متأسفانه از آنجا که مومیایی‌های KV55 و KV35 توسط روش‌های باستان‌شناسی متعارف به طور قطعی شناسایی نشده‌اند، آنها را فقط می‌توان از طریق مهندسی معکوس شناسایی کرد، که ممکن است نشان دهد پدر توت‌عنخ‌آمون، فرعون بدعت‌گذار آخناتون بوده است.
علاوه بر اطلاعات ژنتیکی درباره روابط خانوادگی توت، آزمایش‌های DNA اطلاعات بیشتری مانند بیماری‌ها و مشکلات ارثی توت‌عنخ‌آمون را آشکار کرد. مالاریا فقط به بسیاری از علل احتمالی مرگ او اضافه می‌شود.
درون‌زادی و پیامدهای آن
مستند بی‌بی‌سی در سال 2014 با عنوان «توت‌عنخ‌آمون: حقیقت آشکار شده» نیز مجدداً مطرح شد که بر تحلیل DNA متمرکز بود و مشخص کرد والدین توت‌عنخ‌آمون خواهر و برادر بودند.
در مصر باستان، درون‌زادی در خانواده‌های سلطنتی بسیار رایج بود. اما این عمل خطر بیماری‌های ژنتیکی و نقص‌های مادرزادی را به طور قابل توجهی افزایش می‌داد.
این مطالعه می‌گوید: «چندین بیماری از جمله بیماری کوهلر نوع دوم در توت‌عنخ‌آمون تشخیص داده شد، اگرچه هیچ کدام به تنهایی باعث مرگ نمی‌شد. بیماری کوهلر یک اختلال استخوانی نادر پا در کودکان است که جریان خون به بافت استخوان را محدود می‌کند و باعث (مرگ بافت) نکروز می‌شود.
بررسی‌های بیشتر بقایای توت‌عنخ‌آمون، از جمله سی‌تی اسکن‌ها، نشان داد که او در واقع مرگ بافت پای چپ داشته است و چندین عصا در مقبره‌اش پیدا شده است.
محققان تأثیر ترکیبی مرگ بافت توت‌عنخ‌آمون و عفونت‌های مالاریا را به عنوان محتمل‌ترین علت مرگ شناسایی کردند.