بزرگنمايي:

آریا جوان - خراسان / چطور اکران نوروز 1404 با وجود تعطیلی‌های کمتر و فیلم‌های عامه‌پسندتر نسبت به نوروز 1403، افزایش چندانی را در گیشه تجربه نکرد؟ 
اسفندماه 1403 و در آستانه شروع اکران نوروز، یک بار دیگر اصناف سینمایی دست به دست یکدیگر، بهای بلیت سینما را بالا بردند و از 80 هزار تومان به 100 هزار تومان رساندند؛ افزایشی که با احتساب مالیات بر ارزش افزوده، بلیت را با قیمت 110 هزار تومانی در اختیار تماشاگر می‌گذاشت. حالا و در شرایطی که حدود 45 روز از آغاز اکران فیلم‌های 1404 و اعمال گرانی قیمت بلیت گذشته، زمان مناسبی فرا رسیده تا کارنامه بلیت 110 هزار تومانی سینما بررسی شود. برای این ارزیابی، از گیشه فیلم‌های نوروز 1403 کمک گرفتیم که بیشترین شباهت را با نوروز 1404 دارد؛ از طرفی ترکیب فیلم‌ها از نظر سبک و سیاق مشابه است و از طرف دیگر تغییری در شرایط اجتماعی وجود نداشته. بنابراین با کمی اغماض، تنها متغیر پررنگ ماجرا را می‌توان بهای بلیت سینما دانست که در این گزارش، تأثیر آن در گیشه 3 هفته نخست سال (اول تا 21 فروردین) بررسی شده است.
تماشاگر کمدی صدرنشین نصف شد
اگر بخواهیم فیلم‌های اکران نوروزی 1404 را نظیر به نظیر با اکران نوروزی 1403 مقایسه کنیم، «دایناسور» با زوج پژمان جمشیدی و امیر جعفری به عنوان پرفروش‌ترین کمدی در مقابل «تمساح خونی» با زوج جواد عزتی و عباس جمشیدی‌فر قرار می‌گیرد که سال گذشته رتبه نخست جدول فروش را در اختیار داشت. اگرچه از نظر کیفیت ساخت، «تمساح خونی» محصولی به مراتب باکیفیت‌تر از «دایناسور» به شمار می‌رود ولی کمدی جدید اکران، محصولی عامه‌پسندتر است که مؤلفه‌های بهتری برای فروش در سینما دارد؛ با همکاری دوباره مربع پژمان جمشیدی، مسعود اطیابی، امیر برادران و محمد شایسته که «هتل» تجربه پیشین آن‌ها، بیش از 6 میلیون تماشاگر داشت. «دایناسور» با این حال، 46 درصد تماشاگر کمتری نسبت به «تمساح خونی» داشته و اختلاف آن‌ها به اندازه‌ای زیاد بوده که کمدی پرامید امسال، حتی به لحاظ ریالی هم از رقیب متناظرش در سال گذشته کمتر فروخته!
ترکیب مشابه فیلم‌ها
در تناظر یک به یک فیلم‌ها از نظر جایگاه فرهنگی در اکران، درام تلخ «رها» در مقابل «بی‌بدن» قرار می‌گیرد که درام دادگاهی و تلخ اکران سال گذشته بود و مانند «رها»، مضمونی اجتماعی داشت. هردوی این فیلم‌ها در جشنواره فجر قبل از اکران، مورد توجه تماشاگران قرار گرفته و واکنش‌های زیادی را برانگیخته بودند. مقایسه گیشه این دو اثر نیز خبر از برتری محصول اکران پارسال می‌دهد و این در حالی است که «رها» نیز مانند «بی‌بدن»، به طور معمول رضایت تماشاگران سینما را جلب کرده است. «کوکتل مولوتف» کمدی دوم اکران، وضعیتی شبیه به «آپاراتچی» دارد که آن هم در رتبه سوم گیشه نوروزی ایستاد و از قضا با نوستالژی‌ها شوخی می‌کرد. با این حال، «کوکتل مولوتف» به وضوح فیلمی عامه‌پسندتر است که هم از حضور پرتعداد ستاره‌های سینمای کمدی بهره می‌برد و هم کمی با خط قرمزها بازی کرده، اما تفاوت چشمگیر گیشه این دو فیلم هم نتوانسته اکران نوروز 1404 را نجات دهد. در رتبه‌های پایین جدول فروش که در هر سال یک لایواکشن کودک، یک پویانمایی کودک و یک اکشن جنگی روی پرده سینما رفته، اختلاف قابل توجهی میان گیشه فیلم‌ها دیده نمی‌شود. فروش «پرویز خان» و «عینک قرمز» قعرنشینان گیشه نیز آن قدری نیست که تفاوتی را رقم بزند.
بازار
حضور حاتمی‌کیا خنثی شد
با همه آنچه ذکر شد، اکران نوروز 1404 از دو برتری قابل توجه نسبت به نوروز 1403 برخوردار است: اول نمایش «موسی کلیم‌ا...» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا که عملا در میان محصولات اکران نوروز 1403 محصول مشابهی ندارد و در این 3 هفته با جذب نزدیک به 300 هزار تماشاگر معادل حدود یک پنجم کل گیشه، تا حدی آبروی فیلم‌های نوروزی 1404 را خریده. دوم آن که همه تعطیلی‌های سینما در شب‌های احیای رمضان سال گذشته، در همین 21 روز اول سال واقع شده بود، ولی در سال جاری، نیمی از این ایام تعطیلی با روزهای پایانی اسفندماه مصادف شد تا در مجموع، 38 هزار سانس تشکیل‌شده در 3 هفته سال 1403، به 48 هزار سئانس در سال جاری برسد. با همه این موارد، در حالی که سالن‌های سینما 20 درصد بیشتر فعال بوده‌اند، تعداد تماشاگران کل سینما در این 3 هفته، از یک میلیون و 394 هزار نفر به یک میلیون و 450 هزار رسیده و فقط حدود 4 درصد افزایش را تجربه کرده! به نظر می‌رسد سه‌رقمی شدن بهای بلیت سینما که تفاوت جدی اکران این روزها را با سال گذشته رقم زده، عامل مهمی بوده که برتری‌های یادشده اکران 1404 را نسبت به سال گذشته خنثی کرده و احتمالاً می‌توان در هفته‌های آینده، تأثیرات منفی آن بر سینمای ایران را بیشتر دید.
نویسنده: مصطفی قاسمیان