چاپ

آریا جوان - خراسان /مدیر عامل انجمن آلزایمر ایران گفته اکنون بیش از 52 میلیون نفر در جهان و یک میلیون نفر در ایران مبتلا به زوال عقل هستند؛ از نقش عوامل روان‌شناختی در این اختلال گفتیم
اخبار تکان‌دهنده‌ای مبنی بر مبتلا شدن یک نفر به آلزایمر در جهان هر 3 ثانیه، زنگ خطری جدی را برای سلامت‌روان جامعه به صدا درآورده است. این بیماری که به تدریج توانایی‌های شناختی افراد را از بین می‌برد، نه تنها برای بیماران بلکه برای خانواده‌ها هم چالش‌های بزرگی ایجاد می‌کند. اما آیا می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد؟ پاسخ این پرسش، باتوجه به پیچیدگی‌های آلزایمر، چندان ساده نیست. با این حال، روان‌شناسی به عنوان علمی که به مطالعه ذهن و رفتار انسان می‌پردازد، راهکارهای ارزشمندی برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری ارائه می‌دهد. در ادامه بخشی از آمارهای جدید مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران در همین باره را خواهید خواند و از نقش عوامل روان‌شناختی برای پیشگیری از این بیماری خواهیم گفت.
افزایش 3 برابری آلزایمری‌ها تا 25 سال دیگر
«معصومه صالحی» مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران به تازگی گفته: «در دنیا تحقیقاتی انجام شده که نشان می‌دهد در جهان بین 52 تا 53 میلیون نفر به آلزایمر مبتلا هستند و این پیش‌بینی را کرده‌اند که تا سال 2050 این رقم به بیش از 155 میلیون نفر برسد؛ هم‎اکنون پیش‌بینی می‌شود که یک میلیون نفر در ایران به این بیماری مبتلا هستند و همزمان با افزایش سالمندی، شاهد افزایش ابتلا به بیماری آلزایمر خواهیم بود.»(منبع خبر: ایرنا)
مشکلات مغزی، رفتاری و حرکتی بعد از ابتلا به آلزایمر
آلزایمر، نوعی اختلال عملکرد مغزی است که در اثر آن، اندازه مغز کوچک‎تر می‎شود و عملکردهای مغزی بیمار به تدریج تحلیل می‌‌رود. هرچه سن رو به فزونی می‌رود، احتمال شروع بیماری آلزایمر هم افزایش می‎یابد و هر پنج و نیم سال، احتمال شروع آلزایمر در افراد دوبرابر می‎شود. از دست دادن حافظه، مشکلات زبانی و رفتار غیرقابل پیش‌بینی از علایم اولیه آلزایمر برشمرده می‌شود. اصلی‌ترین ویژگی‌ این بیماری این است که ارتباط بین نورون‌های عصبی از بین می‌رود و اطلاعات نمی‌توانند به‌راحتی بین مناطق مختلف مغز و بین عضلات و اندام‌ها عبور کنند. برای همین است که علاوه بر مشکلات مغزی مثل کاهش حافظه، سایر مشکلات رفتاری و حرکتی هم به وجود خواهند آمد.
راهکارهای پیشگیری از آلزایمر
اگرچه عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی در بروز آلزایمر نقش مهمی ایفا می‌کنند اما مطالعات نشان می‌دهند که عوامل روان‌شناختی هم می‌توانند در این زمینه تاثیرگذار باشند. درخور ذکر است که درمان دارویی اثبات شده‌ای برای پیشگیری از آلزایمر وجود ندارد و برای جلوگیری از بروز و پیشرفت بیماری باید سبک‌زندگی تغییر کند.
1 تمرینات ذهنی مداوم
فراگیری مهارت‌های جدید، مطالعه کتاب، شرکت در کلاس‌های آموزشی و یادگیری زبان‌های خارجی از جمله فعالیت‌هایی است که به تحریک مغز کمک می‌کند. همچنین حل جدول، سودوکو، شطرنج و سایر بازی‌های فکری، در تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی موثر است. نوشتن روزانه، نگارش داستان کوتاه، شعر یا خاطرات هم به تقویت مهارت‌های زبانی و بهبود حافظه کمک می‌کند و راهکاری برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر محسوب می‌شود.
2 تعاملات اجتماعی قوی
برقراری ارتباط با دوستان و خانواده، شرکت در فعالیت‌های گروهی و حضور در اجتماع به تقویت سلامت روان و کاهش استرس کمک می‌کند. همچنین شرکت در گفت‌وگوهای سازنده و بحث‌های علمی، در بهبود مهارت‌های ارتباطی و تقویت تفکر انتقادی تاثیرگذار است و احتمال ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهد.
3 ورزش و خواب کافی
فعالیت‌های بدنی منظم، به افزایش جریان خون در مغز و بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کند. خواب کافی و با کیفیت، باعث ترمیم سلول‌های مغز و بهبود حافظه می‎شود. همچنین مصرف میوه‌، سبزی، غلات کامل و ماهی‌های چرب، به بهبود عملکرد مغز می‎انجامد که احتمال ابتلا به زوال عقل را کاهش می‌دهد.
4 مدیریت استرس
تجربیات استرس‌زا در زندگی با تشدید بیماری آلزایمر در ارتباط هستند. بنابراین انجام فعالیت‌های کاهش‌دهنده استرس و استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا و تنفس عمیق، به کاهش استرس و بهبود سلامت روان کمک می‌کند. همچنین می‌تواند منجر به بهبود کارکردهای شناختی و کاهش شدت بیماری آلزایمر شود.
اهمیت تشخیص زودهنگام
اگرچه پیشگیری کامل از آلزایمر ممکن نیست اما تشخیص زودهنگام این بیماری می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌هایشان کمک کند. چنان‎چه متوجه تغییرات غیرعادی در حافظه، زبان یا رفتار خود یا یکی از عزیزانتان شدید، حتما در اولین فرصت به روان‌پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که آلزایمر یک بیماری پیچیده است که عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند. با این حال، با اتخاذ یک سبک زندگی سالم، تحریک مداوم مغز و تقویت روابط اجتماعی، می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را کاهش داد. به یاد داشته باشید که هر قدمی که برای سلامت مغز خود بردارید، سرمایه‌گذاری ارزشمندی برای آینده شماست.

نویسنده: دکتر نجمه عابدی شرق | روان‌شناس