آریا جوان - مهر / محمدعلی سجادی کارگردان انیمیشن «زال و رودابه» با اشاره به کم‌توجهی سینما به «شاهنامه» فردوسی گفت که این فیلم را تک نفره و با دست خالی ساخته است.
محمدعلی سجادی کارگردان انیمیشن «زال و رودابه» که در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر حضور دارد، درباره زمان تولید این انیمیشن گفت: ساخت این انیمیشن را از بهار سال 1402 آغاز کردم.
وی درباره دلیل انتخاب این داستان از «شاهنامه» توضیح داد: ویژگی مهم انتخاب داستان «زال و رودابه» در وهله اول ضرورت ساخت این انیمیشن هم به دلیل زیبایی و جذابیت داستان بود و هم به دلیل اهمیت «شاهنامه» و ابیات و گفتگوهایی که در آن وجود دارد. این داستان حکیمانه و عاشقانه از تخیل و اسطوره و حماسه به بهینه‌ترین شکل ممکن استفاده کرده است تا نشان دهد باید فراتر از یک‌سویه‌نگری رفت و دریافت که جهان میوه آمیزش پدیده‌ها است.
این انیمیشن رده سنی خاصی ندارد و همه افراد می‌توانند آن را تماشا کنند. هرکسی که «شاهنامه» را دوست دارد، می‌تواند نقاشی متحرک را ببیند و به صورت دیداری و شنیداری با داستان «زال و رودابه» آشنا شود.
اگر ما یک‌بار «شاهنامه» را بخوانیم یا داستانی از آن را ببینیم، باعث می‌شود قضاوت‌های درست‌تری داشته باشیم. نمونه این اتفاق همین داستان «زال و رودابه» استسجادی درباره کم توجهی سینما به داستان‌های «شاهنامه» بیان کرد: تمام کوشش من در این سال‌ها این بود که خودم «شاهنامه» را در حد توانم بفهمم و درک کنم تا از طرفی این کتاب مهم را به نسل جدید از طریق تصویر معرفی کنم. باید مکرر بگویم که متأسفانه در سینمای ما به «شاهنامه» بی‌توجهی شده و منابع تصویری اندکی درباره این متن کهن داریم. هرچند در حوزه منابع نوشتاری دستاوردی مهم حاصل شده است. بیشتر افراد در داخل و خارج از کشور درباره ضرورت و اهمیت این موضوع حرف می‌زنند، ولی اقدام خاصی صورت نمی‌گیرد یا اگر اثری درباره داستان‌های «شاهنامه» ساخته می‌شود، با حمایت دولتی و حکومتی است که آن پروژه را در مسیر هدفمندی شان هدایت می‌کنند.
وی با اشاره به اهمیت درک «شاهنامه» متذکر شد: بارها گفته‌ام که نداشتن شناخت از «شاهنامه» به ابهاماتی که ما از آن داریم دامن می‌زند. اغلب افراد به دلیل اطلاعات کمی که دارند، دست به قضاوت می‌زنند و «شاهنامه» را له یا علیه تفکرات خودشان تعبیر می‌کنند. اگر ما یک‌بار «شاهنامه» را بخوانیم یا داستانی از آن را ببینیم، باعث می‌شود قضاوت‌های درست‌تری داشته باشیم. نمونه این اتفاق همین داستان «زال و رودابه» است.
![]()
سجادی با اشاره به اسطوره‌سازی در سینمای جهان تصریح کرد: در سینمای جهان، در جایی که حتی اسطوره ندارند، مشغول اسطوره‌سازی هستند اما ما که هنوز در اسطوره‌ها دست و پا می‌زنیم و به آنها توجه نمی‌کنیم. سیاست ایدئولوژیک کشور این‌گونه است که همه چیز را دوقطبی کرده و فرهنگ هم از این مطلب آسیب دیده است. ما باید به تمام وجوه فرهنگی توجه کنیم. من به شخصه به چیزی به نام تقسیم‌بندی عرب و عجم اعتقادی ندارم همانطور که خود «شاهنامه» هم از این تقسیم‌بندی‌ها مبرا است و در داستان‌هایش به یک موضوع سرشتی و گوهری بشری اشاره می‌کند و به گونه‌ای به تلفیق فرهنگ‌ها باور دارد.
من باید با فیلم‌هایی که با بودجه کلان، تیم چندین نفره و 4-5 سال زمان ساخته می‌شوند، رقابت کنم. امیدوارم که این قضیه درک شود که انیمیشن «زال و رودابه» یک کار خلاقانه فردی است و در ادامه همان فیلم‌های سینمایی است که من طی سال‌های اخیر ساخته‌اموی درباره ساخت «زال و رودابه» به صورت انفرادی توضیح داد: من بخش تصویری این نقاشی متحرک را به صورت تک‌نفره انجام دادم، زیرا خوشبختانه هیچ حمایتی از هیچ کجا انجام نشد نه در اینجا نه در بیرون از اینجا. در واقع آغاز این پروژه با فیلم «بستور» (1399) رقم خورد و برای پاسخ به خویش و آزمون خودم فارغ از بایدها و نبایدها دست به این کار زدم زیرا می‌دانستم از هیچ کجا حمایتی نمی‌شود مگر احتمالاً برای سوگواری‌ام!
این کارگردان ادامه داد: در طول 40-50 سالی که من در سینما فعالیت می‌کنم، وضعیتم همین‌گونه بوده است و با کم‌بضاعتی فیلم ساخته‌ام و در کنار کسانی قرار گرفته‌ام که با امکانات افسانه‌ای فیلم می‌ساختند و می‌سازند همچون بسیاری از همکارانم. در جشنواره فیلم فجر امسال نیز وضعیت همین‌گونه است. من خوشحالم که انیمیشن ایران حمایت و بخش صنعتی آن تقویت می‌شود و هیچ خرده‌ای نسبت به این قضیه ندارم اما اینکه حمایت‌ها فقط در یک راستا و مخصوص یک‌سری افراد باشد، غم‌انگیز است. من باید با فیلم‌هایی که با بودجه کلان، تیم چندین نفره و 4-5 سال زمان ساخته می‌شوند، رقابت کنم. امیدوارم که این قضیه درک شود که انیمیشن «زال و رودابه» یک کار خلاقانه فردی است و در ادامه همان فیلم‌های سینمایی است که من طی سال‌های اخیر ساخته‌ام.
سجادی در پایان عنوان کرد: من از صداپیشه‌گان این فیلم بسیار سپاسگزارم که بی مزد و منت به تصویر جان بخشیدند. برای من خیلی مهم بود که این افراد «شاهنامه» را درست بخوانند و این داستان و ابیاتش را درک کنند. همین‌طور از 2 دوست نازنین و پرتلاشم سعید شهرام که ساخت موسیقی فیلم را برعهده داشت و بهروز معاونیان و گروهش که صداساز فیلم هستند، تشکر می کنم.