چاپ

آریا جوان - برترین ها / تجربه‌ای مانند «تاسیان» با زحمت بسیار به سرانجام رسیده و حتی اگر ایرادی هم به آن دارید، باید اصلاح کنید، نه توقیف.
عصر ایران: خسرو معتضد، کارشناس و پژوهشگر تاریخ معاصر در گفت‌وگویی، درباره اهمیت پرداختن به روایت‌های تاریخی در قالب فیلم و سریال تأکید کرد: سریال‌های تاریخی، از ژانرهای پرطرفدار در تمام دنیاست و حتی زمانی که تلویزیون هنوز فراگیر نشده بود، برخی داستانی را در چهار قسمت می‌ساختند و آن را در سینماها به نمایش می‌گذاشتند. من خیلی از این سریال‌های تاریخی را می‌دیدیم و عاشق آن‌ها بودم. مثل روایت نبرد آمریکا و آلمان نازی در آفریقای شمالی و یا فیلم دیگری بود به نام «بلای جان جاسوسان» که روایت‌گر عملیات جاسوسان آمریکایی در مواجهه با آلمان نازی بود. این‌ها آن زمان در سینما نمایش داده می‌شد. یادم هست که ما قسمتی از آن را می‌دیدیم و منتظر می‌ماندیم تا هفته بعد که قسمت بعدی را در سینما ببینیم.

آریا جوان

او درباره سابقه سریال تاریخی ساختن گفت: ما در آن سال‌ها سابقه چندانی در سریال‌سازی نداشتیم و در دوران شاه هم چند سریال تاریخی ساخته شد که چندان موفق نبود. بعد از انقلاب «سربدران» ساخته شد و بعد از آن بود که کیفیت سریال‌های تاریخی بهتر شد و مردم هم آن‌ها را تماشا می‌کردند. همزمان آثاری هم درباره جنگ ساخته شد که مردم از آن‌ها استقبال کردند.
این پژوهشگر تاریخ گفت: ما هنوز از برخی کشورهای منطقه در زمینه ساخت سریال‌های تاریخی عقب هستیم. گاهی برخی سریال‌های تاریخی کشورهای عربی را دنبال می‌کنم که برخی از آن‌ها شاهکار است. ترک‌ها هم سریال‌هایی درباره تاریخ‌شان ساخته‌اند که قابل‌توجه است. متأسفانه اما ما در ایران با این معضل مواجه هستیم که کارگردان خودش می‌خواهد محقق هم باشد. خودش می‌خواهد نویسنده هم باشد و حتی می‌خواهد لباس و موسیقی را هم خودش انتخاب کند، در حالی که صلاحیت آن را ندارد. در چند سریال به‌عنوان مشاور تاریخی حضور داشتم که نمونه آن سریال «معمای شاه» بود. سریالی که ابتدا 44 قسمت بود و وقتی من نکاتی را از تاریخ به آقای ورزی گفتم، تبدیل به 80 قسمت شد.
وی افزود: برخلاف آقای ورزی که از این مشاوره‌ها استفاده کرد، متأسفانه برخی کارگردانان دیگر خودشان می‌خواهند درباره تاریخ تحقیق کنند. همین سریال‌های تاریخی ترکیه‌ای مانند «حریم سلطان» را ببینید تا متوجه شوید چند نفر به‌عنوان مشاور و محقق در آن نقش داشته‌اند.
معتضد با اشاره به هزینه‌های بسیار برای پروژه‌های تاریخی همچون «سلمان فارسی» و «موسی(ع)» تأکید کرد: مشکل اصلی ما در این زمینه مدیریت است. وقتی می‌خواهند پروژه‌ای تاریخی را تصویب کنند، از خود سوال نمی‌کنند که آیا آقای کارگردان، دکترای تاریخ هم دارد؟ مگر این‌ها کارشناس لباس و پوشاک تاریخی هستند؟‌ این‌ها فنون و تخصص متفاوت محسوب می‌شود. به‌صورت مشخص در «معمای شاه» من نمونه دقیق لباس‌ها را به طراح لباس پروژه می‌دادم و نکاتش را می‌گفتم. در پروژه‌های مشابه اما به این نکات توجه نمی‌کنند.
این کارشناس تاریخ معاصر درباره برخی حساسیت‌ها و حاشیه‌سازی‌ها نسبت به سریال های تاریخی و به ویژه سریال «تاسیان» تأکید کرد: برای ساخت سریال تاریخی باید بی‌طرف باشیم و از اغراق دوری کنیم. به‌عنوان مثال ما در ساواک اداره شکنجه داشتیم و آدمکش هم بوده‌اند، اما اینکه بخواهیم بگوییم مدام در حال شکنجه بوده‌اند و همه را اعدام می‌کردند، مطابق واقعیت نیست. اسناد تاریخی نشان می‌دهد که اداره سومی در ساواک وجود داشته که کارهای احمقانه‌ای را انجام می‌داد و کشتار بسیاری هم انجام می‌داد. اما نباید در روایت تاریخ گرفتار اغراق شویم.
وی با انتقاد از توقیف سریال «تاسیان» گفت: اینکه به دلیل نپسندیدن چند صحنه از یک سریال جلوی پخش آن را بگیریم، واقعا دوره‌اش گذشته است. به نظرم نباید نسبت به این مسائل تا این اندازه حساسیت نشان داد. با توجه به سریال «خاتون» و دیداری که با خانم پاکروان داشتم، او را کارگردانی دغدغه‌مند در زمینه سریال‌سازی تاریخی می‌دانم و پیشنهاد سوژه‌ای تاریخی هم برای سریال‌سازی به او دادم.
وی تاکید کرد: تجربه‌ای مانند «تاسیان» با زحمت بسیار به سرانجام رسیده و حتی اگر ایرادی هم به آن دارید، باید اصلاح کنید، نه توقیف.
معتضد مطرح کرد: شما اگر در سال 1314 کلاه پهلوی سر می‌گذاشتی پلیس آن را از سرت برمی‎داشت، اما در این فیلم‌ها یکی کلاه قاجار، دیگری شاپو و هر کسی یک چیز بر سر دارد. می‌دانید چرا؟ چون می‌خواهند از خودشان پیرامون تصمیم‌گیری درباره این موضوع سلب مسئولیت کنند. در حالی که برخی دیگر مثل کیانوش عیاری برای ساخت «روزگار قریب» مدام با من در تماس بود و درباره پوشش و آنچه در آن زمان وجود داشت و باید اجرا می‌شد، مشورت می‌کرد.
او در خصوص انتقاداتی که در مورد پوشش بازیگران سریال «تاسیان» مطرح شده، بیان کرد: این نگاه اشتباه است و نباید چنین ایرادات غیراصولی عنوان شود. کافی است الان سری به خیابان‌ها بزنید. حتی فارغ از موضوع سریال اینکه مردم در رختخواب و خانه هم حجاب اسلامی داشته باشند، باورپذیر نیست و مردم هم آن را نمی‌پذیرند. تمام فیلم‌های اینچنینی شکست خورده اند و باید نحوه پرداخت به این موضوع در سریال‌ها و آثار تصویری هم تغییر کند.
این کارشناس تاریخ توقیف «تاسیان» را اقدام اشتباهی خواند و افزود: تصویری که از زن ایرانی در این سریال می‌بینیم همان چیزی است که در آن سال‌ها وجود داشته و این روزها هم شکل و شمائل دیگری به خود گرفته است. بنابراین زمان اینکه به دلیل بیرون بودن مو یا نمایش آن بخواهیم یک سریال را توقیف کنیم، گذشته است.
همچنین زن ایرانی زن نادانی نیست که به او بگویند چه باید بپوشد یا چطور باید باشد، امروز زنان ایرانی در خیلی از فضاها مدیر هستند و جایگاه ویژه‌ای دارند. حتی در دولت هم چهره‌هایی از بانوان حضور دارند که پوشش هر کدام از آن‌ها با دیگری متفاوت است، مثلاً یکی چادر سرش می‌کند و دیگری روسری و هیچ ایرادی هم ندارد.
در ادامه معتضد با اشاره به سابقه سینمایی تینا پاکروان بیان کرد: این خانم پیش از «تاسیان» سریال «خاتون» را تولید کرده بود و در این فضا بسیار صاحب‌نظر است. او دستیار آقای ورزی بود و جزو کارگردانان کارآزموده و دقیق است. الان هم بی‌دلیل این کار را توقیف کردند چرا که در کنار پرداخت مطلوب به آن مقطع زمانی، با سبقه‌ای که از او سراغ دارم، می‌توانستیم شاهد قصه جالب توجهی باشیم.
وی اضافه کرد: اصرار دولت این است که مردم شاد باشند و آثار با کیفیت تماشا کنند، بنابراین وقتی اثری مثل «تاسیان» با آن پرداخت شکل گرفته است، نباید به این راحتی در محاق برود. نهایتاً می‌شود برخی از صحنه‌ها را اصلاح و آن را پخش کرد. در اینجا مسئولان هم باید انعطاف داشته باشند و واقع‌بینانه تصمیم‌گیری کنند.
معتضد در پایان به منابعی اشاره کرد که می‌توان از آن‌ها برای ساخت فیلم و سریال تاریخی استفاده کرد، مثل شاهنامه، داستان امیرارسلان نامدار، خسرو و شیرین و... که به خوبی فضای روایت داستان را شرح می دهد.