چاپ

آریا جوان - تسنیم / دعای مشهور "رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَهً وَ فِی الْآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ" که اغلب در قنوت نماز خوانده می‌شود، نه‌تنها زبانی آشنا برای مسلمانان است، بلکه دریچه‌ای به‌سوی فهم عمیق‌تر معارف الهی نیز به‌شمار می‌رود. این دعا که برگرفته از آیه 201 سوره بقره است، در ظاهر خواستار "نیکی" در دنیا و آخرت است، اما حضرات اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم السّلام با تأویل و تفسیر باطنی خود، ابعادی گسترده‌تر از این مفهوم را برای ما آشکار کرده‌اند.
ائمه اطهار علیهم السّلام با تکیه بر سرچشمه علم الهی، دو نوع تفسیر ظاهری و تأویلی را برای این آیه ارائه فرموده‌اند. تفسیر تأویلی، به‌معنای بیان مصادیق و مفاهیم باطنی آیات قرآن است که از سوی اهل‌بیت ارائه می‌شود.
حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام در تفسیر "حَسَنَهً" در دنیا، به سه نکته اساسی اشاره می‌کنند: « رضایت الهی، فراخی معیشت و خُلق نیکو ». (مستدرک الوسایل، ج13، ص7) این سه عنصر، در واقع پایه‌های یک زندگی سعادتمندانه در دنیا را تشکیل می‌دهند. رضایت خداوند، به زندگی معنا می‌بخشد، فراخی معیشت، آسایش و رفاه را به‌ارمغان می‌آورد و خُلق نیکو، روابط اجتماعی را بهبود می‌بخشد.
اما تفسیر دیگری از "حَسَنَهً" که ریشه در محبت اهل‌بیت علیهم السّلام دارد، از زبان حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السّلام بیان شده است: « "حسنه"، دوستی ما خانواده و "سیّئه"، عداوت با ما اهل‌بیت علیهم السّلام است ». (بحارالانوار، ج24، ص41) این تفسیر، نشان می‌دهد که محبت و مودت با خاندان حضرت ختمی‌مرتبت، پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله نه‌تنها یک وظیفه دینی، بلکه راهی برای رسیدن به "نیکی" و سعادت در دنیاست.
در مورد "حَسَنَهً" در آخرت نیز، امام صادق علیه السّلام به‌صراحت می‌فرمایند: «منظور از "حسنه" در آخرت، بهشت است.»، به این ترتیب، دعای "رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَهً" در واقع خواستار بهشت برین و رهایی از عذاب دوزخ است.
بنابراین، می‌توان گفت که این دعای قرآنی، یک درخواست جامع برای سعادت در دنیا و آخرت است و باید دانست که کلید دستیابی به حسنات در گروی مودت خاندان وحی است. محبت به ائمه و پیروی از سیره آن‌ها، نه‌تنها باعث سعادت دنیا می‌شود، بلکه مسیر را برای دستیابی به نیکبختی در آخرت نیز هموار می‌کند.