آریا جوان - سواد زندگی / عید نوروز مالِ بچه هاست. بچه ها باید در این روزها خوشحال باشند تا خاطره بهار خوب تا آخر سال برایشان بماند. شما پدر و مادرها غیر از لباس عید خریدن، مهمانی و مسافرت رفتن باید کاری کنید که بیشتر از روزهای دیگر به بچه ها خوش بگذرد. برای این کار باید برای آنها وقت بگذرانید. حالا که در تعطیلات هستید و بیشتر وقت دارید بخشی از وقت روزانه تان را به آن ها اختصاص دهید. برایشان کتاب بخوانید و به آنها از فسلفه سفره هفت سن بگویید.
عید نوروز، با عطر شکوفه‌ها و گل‌های بنفشه و لاله، جیک جیک پرندگان، سفره هفت سین، عطر سنبل و زیبایی تخم‌مرغ‌های رنگی همراه است.
دید و بازدید و رفتن به خانه پدربزرگ و مادربزرگ و گرفتن عیدی از دست آنها و بسیاری از آداب و رسوم دیگر رنگ دیگری به زندگی کودک می‌دهد.
روزهای عید نه تنها خاطره خوش را در ذهن او ماندگار می‌سازد، در رشد عاطفی و اجتماعی او تاثیر بسزایی دارد.
بازار
![]()
آداب و رسوم عید نوروز برای کودکان:
نوروز و آداب ورسوم وآیین‌های نوروزی فرصتی است برای آموزش آیین‌های ملی و احترام به طبیعت (گل، گیاه، جانوران و کره زمین).
صلح، انسان دوستی، آموزش ارزش‌های انسانی مانند احترام به بزرگترها و پیشکسوت‌ها به ویژه در این عصر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که از بسیاری از ارزش‌های انسانی‌مان فاصله گرفته ایم.
روز اول فروردین
«نوروز » به معنی نخستین روز از ماه فروردین است. ایرانیان در قدیم برای هر روز از ماه نامی گذاشته بودند. روز اول بهار یا فروردین، هُرمَزد نام گرفت.
سازهای نوروزی
در گذشته های دور رسم این طور بود که در نوروز گروهی نوازنده ساز می نواختند و با آهنگ های شاد آمدن سال نو را تبریک می گفتند. ساز ها انواع مختلفی دارند. اما سازهایی که در این جشن به کار می رفت سازهای سورنای، کرنای، بوق و طبل و دهل بود.
عمو نوروز
عمو نوروز اومده – شاد و پیروز اومده
می‌توانید فلسفه عمو نوروز را به‌صورت ساده برای کودکان توضیح دهید. عمو نوروز سالی یک مرتبه روز اول بهار از سرکوه با شال و کمربندی که بسته بود و گیوه‌هایی که پوشیده بود به دروازه شهر می‌رسید.
آن طرف باغچه ای بود پر از دار و درخت و شکوفه و گل‌های نرگس، بنفشه، بهار، زنبق، لاله، نیلوفر و همیشه بهار.
صاحب باغچه پیرزنی بود به نام ننه پیرزن که عمو نوروز را دوست داشت و ایوان را برای آمدن عمو نوروز آب و جارو می‌کرد و هفت‌سین می‌چید و منقل آتش می‌کرد اما کنار آتش پلک‌هایش سنگین می‌شد و خوابش می‌برد.
وقتی عمو نوروز می‌آمد و می‌دید ننه پیرزن خوابش برده دلش نمی‌آمد او را بیدار کند، گل همیشه بهاری می‌چید و بر سر ننه پیرزن می‌گذاشت و می‌رفت.
وقتی ننه پیرزن بیدار می‌شد و می‌دید که عمو نوروز رفته می‌گفت ای داد و بیداد و تمام سال منتظر آمدن عمو نوروز می‌ماند و همه ساله برای روز نوروز تدارک می‌دید و هرسال هنگام دیدن عمو نوروز خوابش می‌برد و این داستان تکرار می‌شد.
حاجی فیروز
حاجی فیروزه، بله- سالی یه روزه، بله
همه می‌دونند، بله- من هم می‌دونم، بله
تو هم می‌دونی، بله- عید نوروزه، بله
سالی یه روزه، بله- حاجی فیروزه، بله
می‌توانید این شعر‌ها را برای بچه‌ها بخوانید، و با هم و با دوستانش و دیگران شادی کنید.
درباره حاجی فیروز هم به بچه‌ها توضیح دهید:
حاجی فیروز به مردی گفته می‌شود که:
1- چهره خود را سیاه می‌کند، البته نه برای مسخره کردن انسان‌های رنگین پوست – که از اینجا مفهوم احترام گذاشتن به تفاوت را به بچه‌ها آموزش می‌دهید.
2- حاجی فیروز لباس قرمز به رنگ عشق و شادی به تن می‌کند.
3- به مچ پای خود، زنگوله می‌بندد.
4- کلاه مخروطی شکل بر سر می‌گذارد.
یک یا چند نفر چند روز پیش از عید نوروز در کوچه‌ها و محله‌ها با رقص و ساز موجبات شادی و نشاط مردم را فراهم می‌آوردند.
حاجی فیروز خبر از نوروز می دهد. می‌توانیم به آنها هدیه و پولی بدهیم. از بچه ها بخواهیم این کار را انجام دهند تا فرهنگ نوع دوستی را آموزش بببنند.
به بچه‌ها توضیح بدهید که حاجی فیروز با زنگوله‌ای که در دست دارد و رقص (حرکات موزونی) که انجام می‌دهد به ما نشان می‌دهدکه برای رسیدن به هدف‌هایمان در سال جدید باید تلاش کنیم و فقط آرزو داشتن کافی نیست و باید همیشه حرکت و کار و تلاش کرد.
آشنایی کودکان با مراسم عید نوروز
هفت‌سین ایرانی
مهم‌ترین پیام نوروز که می‌توانیم به کودکان در جهان پر از اضطراب و تنش امروزی انتقال بدهیم، صلح و آرامش با استفاده از عناصری هست که برای هفت‌سین و نوروز استفاده می‌کنیم.
برای هفت‌سین باید هفت مورد را استفاده کنیم که ویژگی‌هایی زیر را داشته باشند:
1- خوراکی باشند.
2- ریشه گیاهی داشته باشند.
3- با ((سین)) شروع شوند.
4- برای رشد مغز، مفید باشند.
5- برای سلامتی بدن سودمند باشند.
6- اسم ترکیبی نباشند (تک‌واژه‌ای باشند).
7- پارسی باشند (ریشه عربی، ترکی و مغولی نداشته باشند).
پس سین‌های که این ویژگی‌ها را دارند موارد زیر هستند:
1- سیب: سیب سفره هفت سین نماد خیلی چیزهاست، اما از همه مهمتر نماد مهر و محبت و عشق است.
2- سیر: نماد پاکیزگی محیط زیست و سلامت بدن هست و همچنین سیر نشان آن هست که انسان باید در زندگی قانع باشد که بزرگترها به آن مناعت طبع می‌گویند.
3- سرکه: سرکه نماد پاکی محیط هست.
4- سنجد: وقتی درختِ کُنار به اندازه کافی بزرگ شود، میوه ای خوش بو می دهد. مردم در آن قدیم قدیم ها معتقد بودند که بوی این میوه باعث عشق و علاقه و محبت مردم به یکدیگر می شود. میوه این درخت سنجد نام دارد.
5- سمنو: سمنو چون غذایی است مقوی و شیرین نماد شیرینی زندگی است.
6- سماق: رنگ طلوع آفتاب و نماد صبر و بردباری هست و معنی شروع و آغاز و طلوع را می‌دهد.
7- سبزه: نمادی از شادابی و سرسبزی و اینکه طبیعت را دوست داریم و با آن پیوند داریم و نماد آرامش هم می‌تواند باشد.
خوراکی های عید
تا همین چند وقت پیش که بابا و مامان های ما کوچک بودند یا شاید کمی عقب تر، غذای شب سال تحویل برنج و پلو ماهی بود.
خیلی هم غذای مهمی بود، آخه آن موقع ها سالی یکی دو بار بیش تر برنج نمی خوردند.
حالا دیگر پلو ماهی اهمیت گذشته را ندارد، اما هنوز هم ما شب عید پلو ماهی می خوریم. آجیل و شیرینی و میوه پذیرایی هم که خیلی می خوریم.
لباس نو
برای سال نو، همه لباس شان را عوض می کنند. چرا؟ چون فکر می کنند حالا که طبیعت لباس نو به تن کرده، چرا ما نکنیم؟
عید دیدنی
قبلاًها مردم زیاد همدیگر را می دیدند، اما این روزها ندیدن دخترخاله و پسرعمو هم خیلی عادی است تا چه برسد به دخترعموی پدرمان یا پسرخاله مادرمان! در عوض عید که می شود هر کس با هرکس دلخوری دارد، به خانه اش می رود و هر طور هست کدورت ها برطرف می شود.
عید بچه ها
بیش تر رسم ها در سراسر جهان می خواهند بچه ها زودتر بزرگ شوند، اما در جشن عید نوروز که مخصوص ما ایرانی هاست بچه بودن خیلی مهم است و به هیچ کس اندازه بچه ها خوش نمی گذرد.
کارت تبریک
نوروز را با کارت پستال به یکدیگر تبریک بگوییم. این عمل قشنگی است. خیلی ها هم با اینترنت و ایمیل کارت تبریک می فرستند.
سیزده نوروز
هیچ روزی مانند روز سیزده نوروز نیست که همه فقط به فکر بیرون رفتن باشند. زیر درخت ها پر از آدم است، کنار جو پر از آدم است، گوشه باغ، وسط پارک و حتی پیاده رو هم پر از آدم است.
مشارکت خانگی و اجتماعی در کارهای نوروز
مشارکت بچه ها در کارهای عید
1- بچه‌ها را در روزهای منتهی به سال نو و نوروز در کارهای عید مثل خانه‌تکانی مشارکت دهیم.
مسولیت‌هایی که به بچه‌ها می‌دهیم متناسب با سن و توانایی آنها باشد تا احساس دلزدگی نکنند.
2- شیرینی های عید را با کمک بچه ها درست کنیم. با بچه ها سمنو بپزیم. تخم مرغ ها را کودکان رنگ کنند.
قالب‌های فانتزی شیرینی را کودکان روی خمیر بزنند و در ظرف قرار بدهند یا در درست کردن هفت سین کمک کنند.
3- با کودکان گل بکاریم. خاک باغچه را عوض کنیم. به کودکان باغبانی و گلکاری را بیاموزیم.
4- با کودکان خرید عید را انجام دهید. برای بچه ها خاطره بسازید. در فروشگاه برای تقویت مهارت‌های کلامی کودک از کودک بخواهید که پول را بدهد یا با فروشنده درباره لوازم و مواد موردنیاز صحبت کند.
5- می‌توانید با کمک بچه‌ها تخم مرغ‌های عید را رنگ کرده حتی تخم مرغ‌های بیشتری را رنگ کرده و به کودک بگویید که تخم‌مرغ‌های اضافی برای دوستان کودک هست که به منزل شما برای عید دیدنی می‌آیند یا تازه عروس خانم‌های فامیل که به تازگی ازدواج کرده‌اند تا شور و هیجانی برای آنها ایجاد شود و بدین ترتیب شراکت را در زندگی می‌آموزند.