بزرگنمايي:
آریا جوان - ورزش 3 /به جز سپاهان که با سیاست نقل و انتقالاتی مورایس پوست انداخت، بقیه‌ی تیم‌های مطرح میانگین سنی بالاتر از تیم ملی دارند.
در حالی که تیم ملی ایران در مرحله نهایی مقدماتی جام جهانی با کسب 16 امتیاز از 18 امتیاز ممکن، در آستانه رقم زدن یکی از سریع‌ترین صعود‌های خود به جام جهانی است، یکی از جدی‌ترین انتقاد‌هایی که به امیر قلعه‌نویی و کادرش وارد می‌شود، مسئله جوان‌گرایی است. این موضوع از اولین روز‌های حضور او در تیم ملی تحت عنوان یک معضل مطرح می‌شد.
سرمربی تیم ملی اما به‌صراحت در یک سال اول حضور خود در تیم ملی اعلام کرد به دلیل نزدیک بودن رویداد جام ملت‌های آسیا، نمی‌توان انتظار جوان‌گرایی آن‌چنانی از تیم ملی را داشت. تیم ملی، جام ملت‌های آسیا را با میانگین سنی 29 به عنوان دومین تیم مسن جام سپری کرد تا بلافاصله بعد از جام ملت‌ها دوباره دغدغه‌های جدی منتقدان پیرامون جوان‌گرایی تیم مطرح شود.
امیر قلعه‌نویی این بار از عبارت «جوان‌گرایی با شیب ملایم» استفاده کرد؛ منظور او از این عبارت استفاده از ترکیبی از بازیکنان جوان و باتجربه بود که در عین حال نتایج تیم ملی را در مقدماتی جام جهانی تحت تأثیر قرار ندهد. اما با گذشت 6 بازی از مقدماتی جام جهانی، به نظر می‌رسد شیب تغییرات چندان مطلوب منتقدان نبوده است. در ابتدا بیایید نگاهی به میزان تغییرات تیم ملی پس از جام ملت‌های آسیا بیندازیم:
میانگین سنی نفرات دعوت شده به تیم ملی در هر یک از سه فیفادی مرحله نهایی مقدماتی جام جهانی
همان‌طور که از جدول بالا مشخص است، در فاصله 1 سال بعد از جام ملت‌های آسیا که به معنای 1 سال پیرتر شدن بازیکنانی است که از جام ملت‌های آسیا تا کنون در لیست تیم ملی باقی مانده‌اند، میانگین سنی تیم تقریباً نزدیک به 1/5 تا 2 سال در اردو‌های مختلف کاهش پیدا کرده که عددی قابل توجه است. با این حال اما یکی دیگر از انتقادات مطرح‌شده توسط منتقدان نرسیدن دقایق کافی به مهره‌های جوان تیم ملی است. انتقادی که حداقل در مورد امین حزباوی، آریا یوسفی و محمد قربانی (بازیکنانی که از بعد از جام ملت‌های آسیا حداقل در 1 مسابقه فیکس بوده اند) چندان جایی ندارد.
در مورد جوانانی مثل محمدجواد حسین‌نژاد و سعید سحرخیزان هم باید این نکته را در نظر گرفت که هنوز 4 بازی تا پایان مقدماتی جام جهانی باقی مانده و با توجه به قطعی شدن احتمالی صعود در فیفادی بعدی، می‌توان انتظار رسیدن دقایق بیشتری به این دو نفر در 2 یا 3 بازی آخر تیم ملی در مقدماتی جام جهانی را داشت.
در باشگاه‌های فوتبال ایران چه می‌گذرد؟
اما یکی از پاسخ‌های رایج کادرفنی تیم ملی به منتقدان مسئله جوان‌گرایی، به عدم تولید بازیکن جوان باکیفیت در تیم‌های لیگ برتری اشاره دارد. کادرفنی تیم ملی اعتقاد دارد در تیم ملی بزرگ‌سالان با توجه به محدودیت زمانی در آماده‌سازی و حساسیت بالای مسابقات، چیزی تحت عنوان «ساختن» یا «پرورش» بازیکن جوان چندان معنا پیدا نمی‌کند و این باشگاه‌ها هستند که با تولید بازیکن جوان و زمان دادن به آن‌ها، می‌توانند اندوخته‌‌ای قابل بهره‌برداری برای تیم ملی بزرگ‌سالان تولید کنند. پرسش اصلی شاید این باشد که در حال حاضر باشگاه‌های بزرگ فوتبال ایران و مدعیان قهرمانی این فصل، تا چه اندازه به جوان‌ها میدان می‌دهند؟
جدول زیر احتمالاً به ما کمک خواهد کرد:
به‌واقع اعداد در سطح باشگاهی به مراتب نگران‌کننده‌تر از سطح ملی می‌رسد. به جز سپاهان، بقیه تیم‌های مطرح میانگین سنی بالاتر از تیم ملی دارند. هم‌چنین هایلایت زرد رنگ به ما نشان می‌دهد که تعداد بازیکن 25 سال و زیر 25 سال به کارگرفته شده در تیم‌های پرسپولیس و تراکتور 2 نفر، فولاد 3 نفر و استقلال 5 نفر است. تنها سپاهان است که همانند تیم ملی از 7 بازیکن 25 سال یا زیر 25 سال در ترکیب خود استفاده می‌کند.
به نظر می‌رسد علی‌رغم نگرانی‌های درستی که پیرامون بالارفتن احتمالی میانگین سنی تیم ملی تا زمان شروع جام جهانی 2026 وجود دارد، از توجه به رکن مهم دیگری در پروسه جوان‌گرایی غفلت شده است. رکنی که تحت اراده و اختیار کادرفنی تیم ملی نیست و مربوط به باشگاه‌های مهم فوتبال ایران است.
حضور باشگاه‌هایی مثل استقلال، پرسپولیس، تراکتور و سپاهان و البته فولاد در کورس عنوان قهرمانی و رقابت‌های بین‌المللی آسیایی، فرصتی بزرگ را برای جوان‌های فوتبال ایران فراهم می‌کند تا تجربه بازی در سطح و فشار بالا را بچشند و به مرور برای بازی در بالاترین سطح فوتبال یک کشور، تیم ملی آماده شوند. اتفاقی که حداقل در حال حاضر، با شیبی به مراتب ملایم‌تر از شیب جوان‌گرایی تیم ملی در حال وقوع است!
مقایسه میانگین سنی تیم ملی با 4 تیم بالای جدول لیگ برتر + استقلال
* برای محاسبه میانگین سنی تیم‌های لیگ برتری، بازیکنانی لحاظ شده‌اند که حداقل در 13 هفته ابتدایی لیگ، 90 دقیقه بازی کرده باشند.
* برای محاسبه میانگین سنی تیم ملی، بازیکنانی لحاظ شده‌اند که 6 بازی مرحله نهایی مقدماتی جام جهانی بازی کرده باشند.
* بازه زمانی مقایسه شده برای تیم‌های ملی و باشگاهی (شروع مرحله نهایی مقدماتی جام جهانی و شروع این فصل لیگ برتر) تقریباً یکسان است.
* به دلیل بیشتر بودن تعداد بازی‌های تیم‌های باشگاهی در بازه زمانی مذکور (13 بازی باشگاهی + بازی‌های جام حدفی + بازی‌های آسیایی در مقایسه با تنها 6 بازی تیم ملی)، حداقل دقیقه حضور برای محاسبه در میانگین سنی تیم‌های باشگاهی 90 دقیقه در نظر گرفته شده تا مقایسه بالا روایی بیشتری داشته باشد.