بزرگنمايي:

آریا جوان - ایرنا / صاحب‌نظر روس و مدرس دانشگاه دوستی ملل روسیه (رودن) معتقد است: سفر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به مسکو یک رویداد واقعاً تاریخی و تأثیرگذار بر ژئوپلیتیک جهان بود و فصل جدیدی را در تاریخ چهارصد ساله روابط دوجانبه ایران و روسیه گشود.
فرهاد ابراهیم‌اُف در مسکو افزود: سرفصل کلیدی این سفر رسمی، امضای معاهده مشترک جامع راهبردی بود که نه تنها همکاری دیرینه دو کشور را تقویت می کند، بلکه نشان دهنده گذار به هماهنگی عمیق‌تر و فراگیرتر در عرصه بین المللی است.
وی خاطرنشان کرد: این توافق به نمادی از تمایل دوجانبه تهران و مسکو برای رویارویی مشترک با چالش‌های جهانی و تأیید عزم آنها برای توسعه همکاری‌های چندجانبه در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تبدیل شده است.
این متخصص علوم سیاسی روس گفت: توجه ویژه به مفاد اصلی، موافقت‌نامه‌هایی است که به ویژه بیان می‌کند که طرفین توافق کرده‌اند همکاری‌های تجاری و اقتصادی را در تمام زمینه‌های مورد علاقه دوجانبه حفظ کنند.

معاهده، زمینه‌ساز جهش مبادلات تجاری ایران و روسیه است
ابراهیم‌اُف با اشاره به امضای معاهده مشترک جامع راهبردی میان جمهوری اسلامی ایران و روسیه توسط مسعود پزشکیان و ولادیمیر پوتین رؤسای جمهور دو کشور در مسکو گفت: اجرایی شدن این معاهده، بسترساز جهش مبادلات تجاری تهران و مسکو است.
وی تصریح کرد: توجه به این نکته ضروری است که هدف اصلی این معاهده، گسترش روابط تجاری، اقتصادی، فرهنگی و بشردوستانه است. یکی از جنبه‌های کلیدی این توافق افزایش گردش تجاری بین کشورها است که با توجه به منافع و پتانسیل های متقابل کاملا طبیعی به نظر می رسد.
این صاحب‌نظر روس یادآور شد: گردش تجاری بین روسیه و ایران تا پایان سال 2024 تنها حدود 4.5 میلیارد دلار است و از یاد نبرده‌ایم که این رقم در سال 2021 حدود 1.5 میلیارد دلار بود؛ با توجه به این آمار، مبادلات تجاری در این مدت، افزایش سه برابری داشته است اما کافی نیست.
وی با اشاره به اینکه گردش تجاری روسیه و ترکیه در همین مدت با سرعتی شتابان در حال رشد بوده و از 60 میلیارد دلار فراتر رفته است، گفت: معاهده مشترک، زمینه را برای شتاب‌بخشی به مبادلات تجاری روسیه و ایران فراهم خواهد کرد.
شرایط برای درک متقابل عمیق‌تر فراهم شد
این مدرس دانشگاه دوستی ملل روسیه خاطرنشان کرد: مروری بر متن معاهده مشترک جامع راهبردی ایران و روسیه نشان می‌دهد که شرایط برای درک متقابل عمیق‌تر میان دو کشور فراهم شده است، این معاهده به روسیه اجازه می دهد تا ایران را بهتر درک کند و ایران نیز روسیه را درک کند.
در معاهده، توجه ویژه به مسائل اقتصادی است
ابراهیم‌اُف با بیان اینکه در این معاهده، توجه خاص و ویژه به مسائل اقتصادی در مناسبات دو کشور است، گفت: طرفین از پیوستن به تحریم های کشورهای ثالث علیه یکدیگر خودداری، عدم استفاده از اقدامات قهری یکجانبه را تضمین و بلکه فعالانه در انجام تمرین‌های نظامی مشترک همکاری می‌کنند.
وی ادامه داد: برنامه ریزی شده است تا یک زیرساخت پرداخت مستقل ایجاد شود که وابستگی به کشورهای ثالث را از بین ببرد و همچنین پروژه های مشترک در زمینه انرژی هسته‌ای صلح آمیز از جمله ساخت تاسیسات انرژی اتمی را توسعه دهد.
احترام به تمامیت ارضی
این متخصص علوم سیاسی گفت: یکی دیگر از نکات حائز اهمیت در معاهده مشترک جامع ایران و روسیه، الزام طرفین به خودداری از کمک نظامی یا غیره به متجاوز در صورت حمله به یکی از کشورها است.
به گفته وی، در این معاهده،‌ عدم استفاده از قلمروهای روسیه و ایران برای حمایت از جنبش‌های جدایی‌طلبی که تمامیت ارضی را تهدید می‌کنند نیز مورد تایید قرار گرفته است.
ابراهیم‌اُف یادآور شد: مسکو و تهران قصد دارند در مبارزه با تروریسم بین المللی و سایر تهدیدات و همچنین مقابله با استفاده از اقدامات قهری یکجانبه که طرفین آن را از نظر مقررات بین‌المللی غیرقانونی می‌دانند، همکاری نزدیک داشته باشند.
وی ادامه داد: به منظور تقویت تبادل فرهنگی و اطلاعاتی، تهران و مسکو در این معاهده توافق کردند که همکاری‌های رسانه‌های دو کشور را برای مقابله با اطلاعات نادرست و تبلیغات منفی ارتقا دهند؛ در این میان، همکاری در زمینه پیشگیری از بلایای طبیعی و انسانی نیز پیش بینی شده است.
توافق بر سر خط لوله گاز روسیه به ایران از مسیر جمهوری آذربایجان
مدرس دانشگاه دوستی ملل (رودن) گفت: توافق بر سر ساخت خط لوله گاز از روسیه به ایران از طریق خاک جمهوری آذربایجان با توافق طرفین در مورد رویکردهای قیمت گذاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
وی ادامه داد: معاهده منعقد شده برای 20 سال با تمدید خودکار برای دوره های پنج ساله بعدی طراحی شده است که بر ماهیت طولانی مدت مشارکت تأکید دارد.
امضای معاهده، سیر طبیعی روند نزدیکی ایران و روسیه است
ابراهیم‌اُف در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار ایرنا گفت: انعقاد معاهده مشترک جامع راهبردی بین روسیه و ایران ادامه منطقی روند بلندمدت نزدیکی دو کشور طی دهه‌های گذشته است.
ارتقای روابط به سطح کیفی جدید
وی افزود: هر دو کشور ظرفیت‌های همکاری و ایجاد روابط بر اساس اصول اعتماد و احترام متقابل را به دقت بررسی کرده‌اند. این تعامل حوزه های مختلفی را شامل می شود: از اقتصاد و انرژی گرفته تا امنیت و مبارزه با تروریسم بین المللی. در این زمینه، امضای معاهده جامع ایران و روسیه به گامی تبدیل شد که نماد انتقال روابط دوجانبه به سطح کیفی جدید تلقی می‌شود.
واکنش عصبی غرب، جای تعجب نداشت
این متخصص علوم سیاسی در پاسخ به پرسش دیگر خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: جای تعجب نیست که امضای معاهده راهبردی بین روسیه و ایران باعث چنین واکنش عصبی در غرب شد.
وی افزود: برخی بنگاه‌های تبلیغاتی غربی ادعا کردند این توافق ارزش واقعی ندارد و صرفاً اعلامی خواهد بود اما وضعیت در پشت صحنه کاملاً متفاوت تلقی می شود همچنانکه آنها ادعا کردند تهران با امضای این موافقت‌نامه با مسکو – به ادعای خودشان- رفتاری «گسست‌آمیز» و «بی‌توجهی» به موضع پایتخت‌های اروپایی داشته است؛ این ادعا در حالی مطرح شد که تهران آمادگی خود را برای امضای توافق با اتحادیه اروپا اعلام کرده است.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: واکنش غرب نشان می دهد که آنها به خوبی از اهمیت توافق امضا شده آگاه هستند. اهمیت اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیکی این معاهده آشکار است و چشم انداز تقویت مشارکت روسیه و ایران بسیاری از برنامه های استراتژیک کشورهای غربی را زیر سؤال می‌برد. تهران نیز به نوبه خود نشان داده است که آماده است تا سیاست خود را بر اساس منافع بلندمدت و اعتماد به نفس، بدون تسلیم شدن در برابر فشارهای خارجی بنا کند.
ایران و روسیه حق تعیین مسیرهای همکاری را دارند
ابراهیم‌اُف تأکید کرد: روسیه و ایران کشورهای مستقلی هستند که حق دارند به طور مستقل مسیرهای همکاری خود را تعیین کنند. کشورهای ما قصد ندارند برای تقویت مشارکت خود، چه در حوزه اقتصادی، چه در حوزه فرهنگی و چه امنیتی، بستر قانونی آن را فراهم کنند. در عین حال، معاهده مشارکت جامع راهبردی روسیه و ایران تقویت همکاری ها در زمینه امنیتی و دفاعی را پیش بینی کرده است.
ایران و روسیه آماده اتحاد نزدیک‌تر
این متخصص علوم سیاسی ادامه داد: ‌در معاهده امضا شده بین روسیه و ایران آمده است که طرفین قصد دارند در زمینه کنترل تسلیحات و تامین امنیت بین‌المللی در چارچوب معاهدات و سازمان‌های بین‌المللی که هر دو کشور عضو آن هستند، همکاری نزدیک داشته باشند. این نکته از آنجایی که بر آمادگی مسکو و تهران برای هماهنگی اقدامات خود در حوزه امنیت جهانی تاکید دارد، اهمیت راهبردی دارد. این عبارت این چشم انداز را در روابط می‌گشاید که روسیه و ایران ممکن است در آینده به متحدان تمام عیار تبدیل شوند، البته در صورتی که شرایط زمان ایجاب کند.
وی بر این باور است: روسیه و ایران رویکردهای مشابهی را در مورد مسائل کلیدی امنیت بین‌الملل از جمله رد جهان تک قطبی و مداخله در امور داخلی کشورهای مستقل نشان می‌دهند. تحکیم این تعهدات در این معاهده تاکید می‌کند که مسکو و تهران امکان تشکیل یک اتحاد نزدیک‌تر را در صورتی که زمان و منافع استراتژیک هر دو طرف دیکته شود، رد نمی‌کنند.
حرکت در مسیر نظم جهانی چندقطبی
ابراهیم‌اُف خاطرنشان کرد: معاهده امضا شده نه تنها همکاری دو کشور را تحکیم می کند، بلکه آمادگی آنها را برای تشکیل یک نظم جهانی چندقطبی جدید مبتنی بر برابری، احترام متقابل و استقلال از فشار خارجی نشان می‌دهد.
اهمیت معاهده فراتر از منطقه است؛ تأثیرگذاری بر ژئوپلیتیک جهان
مدرس دانشگاه دوستی ملل روسیه معتقد است: اهمیت این رویداد در واقع بسیار فراتر از منطقه است و بر تصویر ژئوپلیتیک جهانی تأثیر می گذارد.
وی ادامه داد: مسکو و تهران با امضای این معاهده، صفحه جدیدی در تاریخ خود گشوده‌اند و آثار این معاهده تا مدت‌ها برای همگان محسوس خواهد بود و در این میان، کسی نمی‌تواند این رویداد را نادیده بگیرد و یا برای کوچک شمردن آن تلاش کند.