بزرگنمايي:

آریا جوان - خویشتن داری به عنوان یک مکانیسم درونی، باعث می‌شود ک هر فکر و عمل زیان آوری به عمل تبدیل نشود. افر اد به کمک مهارت مهار نفس می‌توانند رفتارهای خود را کنترل کرده و با واقعیت‌های محیط پیرامون خود هماهنگ شوند. در واقع مهار نفس، توانایی مهار خواسته ها، احساسات، هیجانات و حرکت به سمت انجام کاری مشخص است.

به نظر شما چگونه می توانیم به این موضوع عادت کنیم که قبل از انجام هرکاری به عواقب آن فکر کرده و سپس یک راهکار مناسب را انتخاب کنیم؟
برای رسیدن به این هدف باید مهارت خویشتن داری را تمرین و تقویت کنیم. برای اینکه بتوانیم تصمیمات درست و به موقعی بگیریم، روابط اجتماعی خوبی داشته باشیم و به موفقیت های مهمی دست پیدا کنیم باید مهارت های مختلفی را کسب کنیم.
مهار نفس یا همان خود کنترلی یکی از مهارت های مهم و مورد نیاز برای هر فرد محسوب می شود.
با کمک این مهارت می توانیم قبل از انجام هرکاری به عواقب آن فکر کرده و تصمیمات عجولانه نگیریم.
از طرفی کسب این توانایی و مهارت، نیازمند یادگیری اصول آن و سپس تمرین کردن است. بدون شک مهار نفس یک شبه و بدون کسب اطلاعات و تمرین کردن، تقویت نمی شود.
خویشتن داری یعنی چه؟
بدون شک تا به حال در موقعیت هایی قرار گرفته اید که از یک طرف به انجام کاری مشخص راغب هستید و از طرف دیگر برای انجام ندادن همان کار خود را کنترل کرده اید.
همین کنترل نفس، و خویشتن داری (Self-control) است.
خویشتن داری به عنوان یک مکانیسم درونی، باعث می‌شود ک هر فکر و عمل زیان آوری به عمل تبدیل نشود. افر اد به کمک مهارت مهار نفس می‌توانند رفتارهای خود را کنترل کرده و با واقعیت‌های محیط پیرامون خود هماهنگ شوند. در واقع مهار نفس، توانایی مهار خواسته ها، احساسات، هیجانات و حرکت به سمت انجام کاری مشخص است.
هوش هیجانی به معنای کنترل احساسات و هیجانات و ابراز آن ها در موقعیت های مناسب است. بنابراین افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، می توانند در موقعیت های مختلف از ابراز یک احساس مشخص، خودداری کنند.
مثلا با دیدن تخفیف‌های هیجان انگیز روی محصولاتی که نیاز ندارند، نسبت به خرید آن اقدام نمی‌کنند؛ در مواقع حساس و شرایط بحرانی زود عصبانی نشده و نسبت به اتفاقات مختلف زود قضاوت نمیکنند.
پس به طور کلی می‌توان این گونه گفت که این افراد با اتکا به هوش هیجانی بالا و مهارت خویشتن داری خود، معمولا نسبت به زندگی و وضعیت خود تسلط بیشتری دارند.
فواید خویشتن داری چیست؟
تقویت خود کنترلی و به کارگیری این مهارت در موقعیت های مختلف، مزایای مهمی را به همراه دارد. برای مثال موجب تقویت اعتماد به نفس و مهارت همدلی می شود. اما چطور؟
آخرین باری که مجبور به رعایت یک رژیم غذایی خاص بودید را به خاطر دارید؟ اوضاع چطور پیش رفت؟ چقدر توانستید موارد مهم آن رژیم را رعایت کنید؟
یعنی هر چه عزت نفس بیشتر ی داشته باشید، معمولا راحت‌تر می‌توانید خود را کنترل کنید. افرادی که از عزت نفس کافی برخوردار هستند معمولا بهتر می‌توانند خود را کنترل کرده و تسلط بیشری روی خود واقعی‌شان دارند.
این افراد می‌توانند چشمشان را روی غذاهای فست فودی، کیک‌های شکلاتی و خوراکی‌های ناسالم ببندند و یک رژیم غذایی سالم را رعایت کنند.
شما خود را چطور می‌بینید؟ به نظرتان جزو این دسته از افراد هستید؟
مورد مهم بعدی این است که مهار نفس به بهبود روابط میان افراد کمک می کند. از ایجاد ناراحتی به دلیل بیان یک حرف، انجام کاری مشخص و یا ابراز احساسی بی موقع، جلوگیری می کند.
افرادی که مهارت خویشتن داری را آموخته اند در موقعیت‌های استرس زا و حساس حرفی نمی‌زنند که دیگران را دلخور کنند یا رفتاری انجام نمی دهند ایجاد سوتفاهم کند.
بنابراین روابط بهتری را تجربه خواهند کرد.
انواع خویشتن داری
هر فردی دارای یکسری مهارت های ذاتی و اکتسابی است. هر مهارتی پیامدها و مزایای مختص به خود دارد.
مهارت های ذاتی را می توان تقویت کرد و در جهت رسیدن به اهداف مورد نظر از آن ها استفاده کرد.
همچنین مهارت های اکتسابی نیز با جمع آوری اطلاعات و سپس تمرین کردن، به دست خواهند آمد.
خویشتن داری مهارتی است که هر فردی به میزان مختلف از آن بهرمند است.
دلیل آن هم وجود اراده است، در واقع اراده یکی از عوامل جلوگیری از انجام کارهای مختلف است. از طرفی می توان مهارت خود کنترلی را با انجام تمرینات مختلف تقویت کرد. به همین علت برخی از افراد معتقدند که مهار نفس، مهارتی اکتسابی است.
با کمک مهار نفس می توانیم هیجانات، احساسات، رفتار و تصمیمات خود را در موقعیت های مختلف کنترل کنیم.
از گرفتن تصمیمات عجولانه خودداری کرده و برای رسیدن به اهداف خود راهکارهای بهتری را پیدا کنیم. به طور کلی خود کنترلی دارای انواع مختلفی است که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می کنیم:
خودکنترلی تکانه
تصمیمات و اقدامات درست زندگی زمانی انجام می شوند که ابتدا در مورد جوانب مختلف آن ها فکر کنیم. از گرفتن تصمیمات عجولانه خودداری کرده و اندکی تامل به کار بگیریم.
خودکنترلی تکانه دقیقا همان عاملی است که سبب فکر کردن قبل از اقدام به انجام کاری مشخص می شود. با تقویت این نوع از مهار نفس، پشیمانی کمتری حاصل خواهد شد. متاسفانه اغلب افراد از اینکه ابتدا به عواقب کار خود فکر نکرده اند، از انجام آن پشیمان می شوند.
خود کنترلی هیجانی
همانطور که گفتیم خود کنترلی یکی از ویژگی های بارز افرادی است که هوش هیجانی بالایی دارند. بنابراین چنین افرادی نوعی از مهار نفس یا همان خود کنترلی هیجانی خواهند داشت.
این اشخاص می توانند هیجانات، عاطفه و احساسات خود مانند عصبانیت، خشم، ناراحتی و… را کنترل کرده و در موقعیت های نامناسب ابراز نکنند. خریدهای هیجانی و تصمیمات احساسی کمتری داشته و نسبت به فعل و انفعالات درونی خود به شکل مسلط‌تری عمل کنند.
افرادی که دارای مهارت خویشتن داری از نوع هیجانی هستند، هیچ حرفی را بدون فکر نزده و برای بیان تک‌تک جملات خود به شکلی حساب‌شده عمل می‌کنند. چون متاسفانه کم نیستند تعداد روابطی که به دلیل ابراز اشتباه یک احساس در موقعیتی نامناسب از بین رفته‌اند.
خود کنترلی حرکت
تمامی تصمیماتی که ما در زندگی می گیریم محدود به صحبت کردن، مذاکره و یا سخنرانی نیستند. بسیاری از تصمیمات ما برای اجرا شدن نیاز به انجام کار بدنی دارند.
در چنین مواقعی است که خویشتن داری حرکت یا حرکتی مطرح می شود. گاهی لازم است از انجام یک کار فیزیکی خودداری کنیم تا عواقب نامناسبی برای ما به همراه نداشته باشند.
بنابراین همه ما می توانیم با کسب اطلاعات صحیح، سپس انجام برنامه ریزی برای تمرین کردن، به انواع مختلفی از خود کنترلی دست پیدا کنیم.
از طرفی می توانیم این مهارت را در خود تقویت کرده و از ایجاد پشیمانی بعد از انجام کارهای مختلف جلوگیری کنیم. بدون شک ما زمانی می توانیم به اهداف خود دست پیدا کنیم که توانایی سنجش موقعیت، گرفتن تصمیماتی درست و صبر کردن را کسب کنیم.
اصول خویشتن داری
بدون شک حتما تا به حال در موقعیت هایی قرار گرفته اید که اگر اندکی صبر کرده و بیشتر فکر می کردید، نتایج بهتری نیز برای شما حاصل می شدند. عاملی که در چنین مواقعی به کمک شما آمده و راه درست و بهتر را نشان می دهد، خویشتن داری (Self-control) است.
در واقع فرصتی را در اختیار شما قرار می دهد تا عجولانه رفتار نکرده و راهکارهایی مناسب را انتخاب کنید. مهار نفس سبب کاهش میزان پشیمانی ناشی از عجولانه تصمیم گرفتن می شود.
این مهارت به طور ذاتی در وجود انسان قرار گرفته ولی نیاز به تقویت دارد. در واقع نمی توان گفت همه افراد به یک میزان از مهارت خود کنترلی بهرمند هستند.
بلکه باید اراده خود را تقویت کرده و از اصول خود کنترلی پیروی کنند. البته فراموش نکنیم که تقویت مهار نفس به تمرین کردن نیاز دارد.
اینکه بتوانید در موقعیت های مختلف، تصمیمات درستی گرفته و نفس خود را کنترل کنید، یعنی در کسب و تقویت این مهارت موفق شده اید.
با توجه به اهمیت یادگیری اصول خود کنترلی برای تقویت این مهارت، در ادامه مطلب به چند مورد از مهم ترین اصول آن اشاره می کنیم:
تعیین و مشخص کردن اهداف انجام اقدامات رفتاری خود ارزیابی اقدامات انجام شده مدیریت کردن خودمان تقویت مهارت‌هایی مثل خودشناسی، خودآگاهی و خودتنظیمی تسلط به احساسات و هیجانات خود درک خواسته‌ها و ارزش‌های واقعی‌مان متاسفانه عجولانه رفتار کردن، تصمیم گرفتن و انجام کارهایی که نسبت به آن ها اطمینان حاصل نکرده ایم، سبب ایجاد پشیمانی می شوند.
اگر به تامل کردن عادت کنید و برای انجام هر کاری اندکی صبر کرده و راهکارهای بهتری پیدا کنید، نتایج کارها مطلوب خواهند شد. از طرفی ما باید در برخی از موقعیت ها از انجام کارهایی مشخص، خودداری کنیم.
در این صورت است که در ذهن دیگران تبدیل به شخصیتی اصیل، قدرتمند، کامل و جذاب خواهیم شد. اگر دقت کرده باشید همیشه آدم‌هایی که در شرایط حساس اوضاع را مدیریت کرده و نسبت به رفتار و بیان خود مسلط هستند، آدم‌های تاثیرگذارتر و جذاب‌تری هستند.