بزرگنمايي:

آریا جوان - رجا /در روزهای اخیر، موضوع پیوستن جمهوری اسلامی ایران به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) بار دیگر در دستور کار برخی جریان‌های سیاسی قرار گرفته است. این مسئله از سوی این جریان‌ها به‌عنوان ابزاری مورد استفاده قرار می‌گیرد تا با ایجاد نوعی پوشش، ناکارآمدی‌های احتمالی آینده خود را توجیه کنند. در این میان، تلاش‌هایی صورت می‌گیرد تا به بهانه رفع تحریم‌ها، در کنار فشارهای تحریمی کشورهای استکباری، نوعی خودتحریمی جدید بر کشور تحمیل شود. در همین راستا، رجانیوز در گفت‌وگویی با آقای میثم ظهوریان، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی، به بررسی ابعاد و پیامدهای این رخداد می‌پردازد.
مشروح این مصاحبه را در ادامه مشاهده خواهید کرد:
برخی جریان های سیاسی سال‌هاست درصدد هستند تا اف‌ای‌تی‌اف را به سفره مردم گره بزنند. به نظر شما این ادعا که اف‌ای‌تی‌اف میتواند تحول اساسی در اقتصاد ما به وجود بیاورد صحیح است؟
مسئله FATF در شرایط موجود، مؤثر و حداقل دارای تأثیر مثبت در اقتصاد ایران نیست. آنچه در حال حاضر مطرح است بحث اجرای یک برنامه عملی است که آقای طیب‌نیا در دوره وزارت اقتصادش با FATF مورد توافق قرار داده است که 41 بند دارد. اساساً نکته این است که از 41 بند برنامه اقدامی که آقای طیب‌نیا امضا کرده است، در 39 بند دولت منعی برای اجرا نداشته و این 39 بندی که در حال اجراست و روی همین‌ها هم نکته وجود دارد، FATF 24 بند را قبول نکرده که اجرا شده است و آنچه در مجمع تشخیص و مجلس محل مباحثه است و بین این دو رفت و آمد داشته و به خصوص در مجمع تشخیص فکر می‌کنند با تایید آن تحول ایجاد می‌شود، صرفاً مربوط به دو بند است. بر فرض که این دو مورد هم حل بشوند، 24 بند دیگر باقی مانده‌اند و امضای این دو بند اساساً تأثیری ندارد و روی آوردن دوباره به آن‌ها در فضای رسانه و سیاسی کشور بیشتر دستور کار سیاسی است تا اینکه مسئله اقتصادی کشور را حل بکند.
برخی از کارشناسان اعتقاد دارند شرایط اف‌ای‌تی‌اف منجر به لو رفتن راه‌های دور زدن تحریم‌ها و اثرگذاری بیشتر آن‌ها بر کشور می‌شود. چه چالش‌ها و خطراتی پیرامون این مسئله برای کشورمان وجود دارد؟
ما مسئله‌ای به نام تحریم آمریکا داریم که اگر فرضاً هر 41 بند FATF هم تأیید و اجرا شود و ما را از لیست سیاه خارج کنند ـ که در شرایط موجود این اتفاق نمی‌افتد ـ به واسطه تحریم آمریکا همچنان مسئله مبادلات بانکی ما با بانک‌های خارجی وجود خواهد داشت و FATF نه تنها آن را حل نخواهد کرد، بلکه تشدید هم خواهد کرد، چون بخش عمده‌ای از تبادلات تجاری ما در حال حاضر از مسیرهای غیررسمی انجام می‌شود و در امارات و عمان و کشورهای مختلف، شرکت‌هایی که به تراستی‌های ایران معروف هستند، پول را به‌نوعی از مسیرهای غیررسمی به ایران انتقال می‌دهند و اجرای برنامه FATF عملاً به این معناست که ما باید این مسیرها را از بین ببریم، چون از نظر طرف مقابل اینها پول‌شویی محسوب می‌شود. در برنامه اقدام FATF مکانیسم‌هایی وجود دارند که مکانیسم‌های دسترسی به اطلاعات ذی‌نفع نهایی یا KYC به معنای Know Your Customer(احراز هویت مشتری) است. این‌ مکانیسم بحث تبادل اطلاعات مربوط به ذی‌نفع نهایی را بدون هیچ محدودیتی، عملاً به ایران تکلیف می‌کند که شما در شرایطی که در تحریم هستی و امکان تبادلات تجاری از مجاری رسمی را نداری، باید مسیرهای غیررسمی‌ات را هم ببندی که به فرض اگر این اتفاق بیفتد و ما این‌ها را اجرا کنیم، این مسیرهای غیررسمی تبادلات تجاری ما بسته خواهد شد. بخش عمده کالاهای اصلی و اساسی ما از طریق مجاری غیررسمی تأمین می‌شوند و این هزینه‌ای است که هیچ منفعتی را برای ما در پی ندارد و عقل سلیم حکم نمی‌کند که ما این مسیر را طی کنیم.
با توجه به سازوکارهای اف‌ای‌تی‌اف و مدل رای‌دهی این نهاد، اصلا احتمال دارد که ایران از فهرست سیاه این نهاد خارج شود؟
چه در برنامه اقدام، چه مکانیسم‌های FATF هیچ تعهدی هم داده نشده است که مثلاً بالفرض همه آن 41 بند را هم اجرا کنیم، چه اتفاقی برای ایران می‌افتد. این هم از عجایبی است که در برنامه اقدام FATF دیده شده است. تنها چیزی که مثلاً در بیانیه بوسان FATF ذکر شده، این واژه را به کار برده که در صورت انجام تعهدات ایران و تأئید آن توسط FATF از عبارت Considered the next step استفاده شده، به این معنی که اگر به فرض هم اتفاق افتاد، مجموعه FATF در مورد قدم‌ها و اقدامات بعدی تصمیم خواهد گرفت. درباره اینکه این تصمیمات چه هستند، ما در هیچ جا هیچ تضمینی هم نگرفته‌ایم که مثلاً این 41 بند از جمله پالرمو و CFT را که دو تا بندی هستند که الان در مجمع تشخیص هست تأیید کنیم و آن 39 بند دیگر هم که هنوز 24 بند آن تأیید نشده‌اند به فرض انجام بشوند، تازه باید درباره گام بعدی تصمیم بگیرند. ممکن است آن گام بعدی هم این باشد که اقدامات جدیدی را تعریف کنند که ما دوباره در همین فرایند اولیه قرار بگیریم. لذا به نظرم مسئله FATF دستورکار سیاسی است و بحث فنی و اقتصادی نیست.
اساساً مکانیسم رأی‌گیری در FATF در قالب اجماع یا Consensus انجام می‌شود و برای اینکه کشوری مثل ایران از لیست سیاه خارج شود و در لیست خاکستری یا احیاناً سفید قرار بگیرد، باید کل کشورهای اصلی عضو FATF به خروج ایران از لیست سیاه رأی مثبت بدهند. کشورهایی مثل رژیم صهیونیستی، عربستان، امریکا، فرانسه و... عضور اصلی FATF هستند. اساسا خروج ایران از لیست سیاه امکانی دور از ذهن و بعید است چرا که اگر ما تمام بندها را هم انجام دادیم و تایید بشود و به مرحله رای‌گیری خروج ایران از لیست سیاه برسد، نهایتاً با رأی یکی از این کشورها این مسئله قابل وتو هست و تغییری در شرایط ایران ایجاد نخواهد شد. این هم جزو عجایب است که بدون اینکه تعهد و تضمینی در این مورد گرفته شود، این اتفاق در برنامه اقدام هم تأیید شده است بدون اینکه قبلاً تضمینی گرفته شود که اگر این اجرا شود، ایران از لیست سیاه خارج بشود.
آن اقدامی که باید انجام می‌شد، در همان سال 98 که ایران در لیست سیاه قرار گرفت، در آنجا کم‌کاری شده است چرا که باید مثلاً با کشورهایی مثل چین که عضو اصلی FATF بودند رایزنی می‌شد تا آن‌ها ورود ایران به لیست سیاه را وتو می‌کردند. متأسفانه چون در آن زمان کم‌کاری شده است، این مسیری که در حال حاضر دولت دارد طی می‌کند، مسیر کاملا غلط و بدون نتیجه‌ای خواهد بود.