بزرگنمايي:

آریا جوان - دیجیاتو / به گفته رئیس کمیسیون تخصصی موبایل «برای پیگیری موضوع به مقام‌های بالادستی نامه نوشته‌ایم و آن را تخلف این فروشگاه‌های آنلاین اعلام کرده‌ایم.»
«این قصه سر دراز دارد»؛ مصداق بارز این ضرب‌المثل ماجرای «واردات آیفون» است. بازرگانان نمی‌توانند این گوشی‌ها را وارد ایران کنند اما چند روز گذشته برخی پلتفرم‌ها فروش آیفون را آغاز کرده‌اند؛ اقدامی که رئیس کمیسیون موبایل اتاق اصناف درباره آن به دیجیاتو می‌گوید: «فروش آنها در واقع «پیش‌فروش» این کالاست که کاری غیرقانونی است.» موضوعی که به عقیده دبیر کنگره موبایل ایران هم «یا رانت اتفاق افتاده است یا خالی‌فروشی.»
بیش از 2 ماه از مصوبه دولت مبنی‌بر آزادسازی واردات آیفون می‌گذرد اما همچنان صحبت از مسیرهای مخفی ورود گوشی‌های این برند به کشور است. از طرف دیگر، درحالی مجاری قانونی برای ورود آیفون همچنان بسته است که چند روزی است برخی فروشگاه‌های آنلاین در صفحات خود این دستگاه‌ها را به کاربران عرضه کرده‌اند.

هم‌زمان با این اقدام پلتفرم‌ها، بعضی کاربران در شبکه‌های اجتماعی نیز به آن واکنش نشان داده‌اند. یکی از آنها «رضا عالیان»، فعال بازار و دبیر کنگره موبایل ایران، است. او با هشتگ آیفون 16 توییت کرده: «فروش آیفون 16 درحالی در برخی پلتفرم‌ها شروع شده که هنوز امکان ثبت سفارش تجاری این کالا برای بازرگان‌ها ایجاد نشده.» عالیان در ادامه با بیان اینکه تحویل آیفون‌های 16 در این پلتفرم‌ها یک‌هفته‌ای اعلام شده، این سؤال را مطرح کرده است: «کدام گزینه صحیح است؟ 1. رانت / مسیر سبز 2. خالی‌فروشی.»
چطور شرکتی توانسته اما بازرگانان نتوانسته‌اند؟
دبیر کنگره موبایل ایران دراین‌باره به دیجیاتو می‌گوید: «اگر فرض کنیم هم‌زمان با پیش‌فروش گوشی‌های آیفون در این پلتفرم‌ها، کالا موجود بوده و به مشتری هم تحویل داده شده است، همچنان شائبه رانت و مسیر سبز مطرح است؛ چون هیچ بازرگانی تاکنون نتوانسته ثبت سفارش بکند. طبیعتاً اگر شرکتی از همان مسیر و سامانه‌ ثبت سفارش کالا که برای همه بازرگانان محدودیت ایجاد کرده، توانسته ثبت سفارش کند و کالا را به مشتری تحویل دهد، این کار از طریق رانت، مسیر سبز، انجام شده. گزینه دیگر خالی‌فروشی است.»
به گفته عالیان، «پس از رفع ممنوعیت واردات آیفون‌های 14 به بالا، 2 دسته دستگاه آیفون در کشور موجود بود که طبق این مصوبه باید واردات آنها آزاد می‌شد؛ یکی گوشی‌هایی بودند که تا قبل از این مصوبه، وارد شده بودند که شامل مدل‌های 14، 15 و 16 می‌شدند. دسته دیگر گوشی‌هایی که قرار بود بعد از این مصوبه وارد شوند که از طریق رویه تجاری و مسافری باید رجیستر می‌شدند. رویه مسافری اجرا شد و همچنان هم ادامه دارد اما وضعیت و رویه تجاری واردات گوشی‌هایی که قبل از 8 آبان‌ امسال وارد کشور شدند، همچنان نامشخص است.»
رؤیت کد تعرفه آیفون در سامانه تجارت
به گفته عالیان، «هفته گذشته خبری منتشر شد مبنی‌بر اینکه کد تعرفه آیفون در سامانه جامع تجارت رؤیت شده اما بازرگانان همچنان نمی‌توانند ثبت سفارش بکنند اما برخی پلتفرم‌ها فروش آیفون را در سکوهای خود شروع کردند. دراین‌میان، طبق قانون، خرید و فروش گوشی مسافری امکان‌پذیر نیست؛ چون عرضه دستگاه‌های تلفن همراه، چه آنلاین چه آفلاین، فقط از رویه تجاری مقدور است. در این پلتفرم‌ها، از سری 16 گوشی‌هایی نمایش و عرضه شده که نویددهنده این است که واردات آیفون از مبادی تجاری شروع و برای همین فروش آن آغاز شده است، درحالی که عملاً بازرگانی نتوانسته دستگاه آیفون وارد کشور کند.»
او می‌گوید: «با مراجعه به این سایت‌ها متوجه می‌شوید در انتهای ثبت سفارش، برای تحویل کالا بازه 2 تا 7 روز تعیین می‌شود که از آن بازه یک‌هفته‌ای تا الان چند روزی گذشته؛ برخی کاربران کالایی را از این پلتفرم‌ها خریده‌اند که اصلاً وجود خارجی نداشته و وارد کشور نشده است؛ وقتی دستگاه‌های آیفون تجاری وارد کشور نشده این کار پلتفرم‌ها غیرقانونی است.»
او با بیان اینکه در این وضعیت پلتفرم‌ها 2 تخلف انجام داده‌اند، توضیح می‌دهد: «یا اینها خالی‌فروشی کرده‌اند که در واقع بابت این موضوع باید به سازمان حمایت پاسخگو باشند یا تلفن‌های همراه آیفون را پیش‌فروش کرده‌اند که باید مجوز پیش‌فروش را گرفته باشند که بدیهی است چنین چیزی اتفاق نیفتاده؛ چون این سایت‌ها فروش آنی انجام می‌دهند.»
مجوزی برای پیش‌فروش گوشی وجود ندارد
او اضافه می‌کند: «پیش‌فروش در کشور ما به‌ویژه در فروشگاه‌های اینترنتی قوانین مدونی ندارد که بتوان از قبل برای آن مجوز گرفت؛ برای مثال برای خودرو مجوز پیش‌فروش وجود دارد اما تا جایی که مطلعم، برای گوشی همراه مجوز پیش‌فروش در فروشگاه وجود ندارد.»
عالیان با تأکید بر اینکه سازمان حمایت باید تخلفات احتمالی را بررسی کند، می‌گوید: «طبیعتاً اگر ثبت سفارش گوشی‌های تجاری طبق خبرهای منتشرشده در این هفته ممکن و این گوشی‌ها وارد کشور شوند، احتمالاً قیمت آنها مبلغی نباشد این پلتفرم‌ها در سایت‌هایشان عرضه کرده‌اند.»
او با اشاره به آسیب‌های ناشی از این رفتار سکوهای آنلاین، توضیح می‌دهد: «بازاری که می‌تواند پس از آزادسازی واردات آیفون تجاری به کشور رونق پیدا کند، تحت‌الشعاع چنین اقدام‌هایی قرار می‌گیرد. رفتار خودسرانه مدیران این پلتفرم‌ها تب‌وتاب و جذابیت این بازار را از بین می‌برد.»
ترفند تبلیغاتی پلتفرم‌ها از مسیر غیرقانونی
او از ثبت شکایت خریداری برای عرضه آیفون در پلتفرم‌ها اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: «در این قضیه ما ذی‌نفع مستقیم نیستیم. طبق قانون تجارت الکترونیک، آسیب اصلی را خریدار متحمل می‌شود. کاربر درصورت شکایت باید اعتراض خود را در سازمان حمایت ثبت کند که مدافع حقوق مصرف‌کننده است.»
عالیان در بخش دیگری از سخنانش درباره پلتفرم‌هایی که هفته گذشته اقدام به نمایش و فروش گوشی‌های آیفون کرده‌اند، می‌گوید: «آنها شاید از این کار به‌عنوان ترفند تبلیغاتی استفاده کرده‌اند؛ یعنی باتوجه‌به اخبار ضدونقیضی که به آنها رسیده، امید داشته‌اند با حدس و گمان می‌توانند ثبت سفارش کنند و کالای تجاری را در همین بازه بفروشند اما واقعیت این است که کاری با ریسک بالا کرده‌اند و باید عواقب منفی این کار را در نظر می‌گرفتند. اگر فقط یک درصد احتمال داده شود کالایی در زمان مقرر تأمین نمی‌شود، چه عواقبی برای خریدار و بازار دارد؟ در این وضعیت به اعتماد جامعه خدشه وارد می‌شود.»
نامه به مقام‌های بالادستی برای جلوگیری از فروش غیرقانونی
در این شرایط، رئیس کمیسیون تخصصی موبایل و لوازم جانبی اتاق اصناف نیز به دیجیاتو توضیح می‌دهد: «این پلتفرم‌ها درحال فروش گوشی‌های آیفون هستند اما اقدام آنها در واقع «پیش‌فروش» این کالاست که غیرقانونی است. حتی به کاربران اعلام کرده‌اند تلفن آنها پس از چند روز تحویل داده می‌شود.»
«حسین سادات‌حسینی» می‌گوید: «برای پیگیری این موضوع به مقام‌های بالادستی نامه نوشته‌ایم و آن را تخلف این فروشگاه‌های آنلاین اعلام کرده‌ایم تا از ادامه این روند جلوگیری کنیم.» 
به گفته او، «اصطلاحات مختلفی برای نامیدن این اقدام فروشگاه‌های آنلاین استفاده می‌شود؛ به آن خالی‌فروشی هم می‌گویند. این پلتفرم‌ها درحال «پیش‌فروش» آیفون هستند که برای این کار باید از اتحادیه مربوطه مجوز لازم را می‌گرفتند؛ اینکه به چه تعداد، چه مقدار و چه زمانی می‌خواهند اقدام به فروش آیفون بکنند اما این سایت‌ها این مجوز را نگرفته‌اند. نامه‌ای که صادر و ارسال کرده‌ایم، برای جلوگیری از ادامه این تخلف است.»