آریا جوان - خبرآنلاین /در محیط بسیار خطرناک و پرتوزای چرنوبیل؛ به نظر می‌رسد جانورانی وجود دارند که از آن فاجعه نه‌تنها جان سالم به دربردند بلکه به طرز شگفت‌انگیزی از آسیب دیدن ژنوم خود نیز جلوگیری کردند.
تینا مزدکی:بر اساس پژوهش‌های اخیر کرم‌هایی که پس از چرنوبیل به طرز عجیبی هیچ‌گونه آسیبی ندیدند؛ می‌توانند به طرز ماهرانه‌ای خود را با شرایطی که ممکن است برای گونه‌های دیگر نامطلوب باشد وفق دهند و از وارد شدن هرگونه آسیب به ژنوم خود جلوگیری کنند.
از زمان انفجار یک رآکتور در نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل (CEZ) در آوریل 1986، ورود به مناطق اطراف آن ممنوع شد و هیچ‌کس بدون تائید دولت اجازه ورود به آن را ندارد. مواد رادیواکتیو این محیط، ارگانیسم‌ها را در معرض سطوح بسیار ناایمن تشعشع قرار می‌دهد و خطر جهش، سرطان و مرگ موجودات را به شدت افزایش می‌دهد.
هزاران سال زمان می‌برد تا این مناطق دوباره قابل سکونت شوند. ما با علم به این‌که نباید در این مناطق حاضر شد، هرگز به این مناطق ورود نمی‌کنیم اما جانوران متوجه این موضوع نیستند؛ آن‌ها در این مکان تردد می‌کنند و آن مکان به مساحت 2600 کیلومترمربع امروزه تبدیل به‌نوعی پناهگاه برای موجودات عجیبی شده است که تحت تأثیر رادیواکتیو تغییر شکل پیدا کرده‌اند.
آزمایش بر روی برخی از گونه‌های جانوری تغییریافته در این منطقه با حیوانات همان‌گونه که در نقاط دیگر جهان زندگی می‌کنند، تفاوت‌های ژنتیکی واضحی دارد, اما هنوز چیزهای زیادی در مورد اثرات فاجعه‌بار چرنوبیل بر اکوسیستم‌های مناطق مجاور وجود دارد که نمی‌دانیم.
سؤالی که پیش می‌آید این است که آیا محیطی که بعدازاین فاجعه شکل گرفت؛ محیطی مناسب برای گونه‌های جانوری مقاوم‌تر شد؟
نماتدها جانورانی هستند که می‌توانند در مورد این سؤال، پاسخ خوبی به ما بدهند. این کرم‌های گرد میکروسکوپی که طیف زیستگاهی وسیعی دارند؛ به شکل قابل‌توجهی مقاوم هستند. حتی در مواردی این جانوران از یخ‌های منجمد هزارساله جان سالم به دربردند.
آن‌ها ژنوم ساده و عمر کوتاهی دارند و می‌توان چیزهای مختلفی ازجمله توسعه بیولوژیکی، ترمیم دی‌ان‌ای و مقاومت در برابر سم آن‌ها را بررسی کرد، بنابراین می‌توان چندین نسل آن‌ها را در یک‌زمان کوتاه مطالعه کرد. به همین دلیل محققان برای یافتن گونه‌ای از نماتدها که «Oschieus tipulae» نام دارد و معمولاً در خاک زندگی می‌کند؛ حفاری در چرنوبیل را آغاز کردند.
آن‌ها با استفاده از شمارنده‌های گایگر برای اندازه‌گیری تشعشعات محیطی و پوشیدن لباس‌های محافظ در برابر رادیواکتیو، صدها نماتد را از میوه‌های پوسیده، بستر برگ و خاک در CEZ جمع‌آوری کردند. محققان نزدیک به 300 کرم جمع‌آوری‌شده را در آزمایشگاه کشت دادند و 15 نمونه از O. tipulae را برای تعیین توالی ژنوم انتخاب کردند. سپس این ژنوم‌های توالی یافته با ژنوم‌های توالی پنج نمونه O. tipulae از سایر نقاط جهان همچون فیلیپین، آلمان، ایالات‌متحده، موریس و استرالیا مقایسه کردند.

کرم‌های CEZ ازنظر ژنتیکی شبیه به کرم‌های دیگر بودند و نشانه‌هایی از آسیب DNA ناشی از محیط تشعشع وجود نداشت. محققان به‌دقت ژنوم کرم‌ها را تجزیه‌وتحلیل کردند و هیچ مدرکی دال بر بازآرایی‌های کروموزومی در مقیاس بزرگ که از یک محیط جهش‌زا انتظار می‌رفت، نیافتند. آن‌ها همچنین هیچ ارتباطی بین نرخ جهش کرم‌ها و قدرت تشعشعات محیطی در محلی که هر کرم ازآنجا آمده بود، پیدا نکردند.
درنهایت، آن‌ها آزمایش‌هایی را بر روی نوادگان هر یک از 20 سویه کرم انجام دادند تا مشخص کنند که جمعیت آن‌ها چقدر آسیب DNA را تحمل می‌کند. اگرچه هر سویه از کرم‌ها سطح تحمل متفاوتی داشتند، اما این نیز هیچ ارتباطی با تشعشعات محیطی که اجدادشان در معرض آن بودند نداشت. بنابراین محققان تنها به این نتیجه رسیدند که هیچ مدرکی دال بر تأثیر ژنتیکی محیط چرنوبیل بر ژنوم O. tipulae وجود ندارد.
آنچه محققان کشف کردند می‌تواند کمک می‌کند تا متوجه شویم چرا برخی از انسان‌ها بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به سرطان هستند. چراکه اکنون محققان می‌دانند کدام سویه‌های O. tipulae نسبت به آسیب DNA حساس‌تر هستند یا تحمل بیشتری دارند. بنابراین می‌توانند از این سویه‌ها برای بررسی این موضوع استفاده کنیم که چرا برخی افراد بیشتر از دیگران از اثرات مواد سرطان‌زا رنج می‌برند.
منبع: sciencealert